𝗦𝗔𝗡𝗝𝗔𝗕𝗜𝗜𝗦𝗛𝗔 𝗜𝗬𝗢 𝗖𝗔𝗔𝗙𝗜𝗠𝗔𝗔𝗗𝗞𝗔.

 𝗦𝗔𝗡𝗝𝗔𝗕𝗜𝗜𝗦𝗛𝗔 𝗜𝗬𝗢 𝗖𝗔𝗔𝗙𝗜𝗠𝗔𝗔𝗗𝗞𝗔

Sanjabiilku wuxuu ugu horreeyaa geedo daaweedyada, waxaana lag isticmaalaa wadamo aad u badan, waxaana warbixinta caafimaadkisia laga dhaxlay hindida iyo shiineeska oo weligood u adeegsan jiray in ay ku daaweeyaan xanuunno aan la soo koobi karin.

Laakiin cilmiga cusub, cilmibaarisyo dhowr ah oo lagu sameeyay sanjabiilka waxaa ka soo  baxay dhowr  aarimood oo kal ah:

● Waxaa la ogaaday in sanjabiilka uu alle ku abuuray 115 walxo oo faa'ido u leh caafimaadka laakiin waxaa ugu muhiimsan wax loo yaqaano "Gingerol" oo ka faa'ido badan daawooyin kiimiko ah oo hadda jira loona adeegsado xanuuno kala duwan in lagu daaweeyo.

Maadada Gingerol waaa maado sun-saare iyo caabuqdile xoog leh, waana xanuun baab'iye isku jiro!!!.

● cudurka ugu horreeyo oo sanjabiilka daawo u yahay ama ka hortag loogu adeegsado waa wadna xanuunka iyo wadna howlgabka, 

wuxuu sanjabiilka, tuunta iyo basashaba siyaadiyaan qulqulka dhiiga, waxayna la mid tahay daawada "Asprin-ka" ee la siiyo dadka wadnaha ka xanuunsan, 

waxay kaloo awood siiyaa murqaha wadnaha maadaam uu daciifay, waxayna u shaqeysaa sida daawo loo yaqaano "Digoxin" oo wadnaha murqahiisa ka shaqaysiiso, 

Waxay kaloo waasicisaa howlbowlayaasha dhiiga qaado, waxayna qabataa daawooyink wadnaha ee howshaas loo qaato oo loo yaqaano "Vasodilators", sidaas awgeed sanjabiilku wuxuu kulansaday faa'idada daawooyinkii loo wada qaadan jiray howlgabka wadnaha,

● Sanjabiilku wuxuu kaloo alle ku abuuray awood lalabo dajin iyo matag ka hortag, waana sababta loogula taliyo in haweenka ay adeegsadaan ku kotaroolidda wallaca,

maadaama daawooyinka badanaa lalabada iyo mataga loo qaato uurka ay saamayn ku yeelan karaan uurjiifka, waxaa hooayda lagula taliyaa in ay isticmaasho sanjabiilka,

 waxaa jiro kaniiniyaal laga sameeyay sanjabiilka oo laga helo wadamada qaar, laakiin waxaad badalkooda isticmaali kartaa ni sanjabiilka nooca qoyan aad biyo la dhigto, kadibna biyahaas aad cabto markii lalabo ku qabataba, sanjabiilka ha ruugin wuxuu kugu kicin karaa gaaska.

● Waxaa kaloo sanjabiilka loo adeegsadaa calool xanuunka, calool majiirka iyo dheefshiid xumada, iyadoo loo cabo sidii cabitaan oo kale, wuxuuna ka hortagaa laguna daweeyaa calool fadhiga, 

Dadka ka sheegto dheefshiid xumada, waxaa lagula taliyaa in ay toonta iyo sanjabiilka badsadaan, 

● Sanjabiilku wuxuu sare u qaadaa difaaca jirka isagoo firfircooni galiyo unuygyada difaaca jirka ka qayb qaato khaas ahaan kuwa "lymphocytes-ka" loo yaqaano oo howshuudu ka mid tahay la dagaallanka feyrasyada, sidaas darteed hergabka iyo wixii la mid ah, sanjabiilku aad buu wax uga taraa, 

● Cilmibaaris lagu sameeyay awoodda antibiotic ahaan ee sanjabiilka waxaa lagu ogaaday inuu ka awood badan yahay daawooyinka ay ka mid yihiin: Ampicillin, Tetracycline iyo Chloramphenicol-ka,

 waxay dhakhaatiirtu dhahaan, haddii aad qalliin galaysid ama markaa qalliinka ka soo baxdid oo aad ka cabsi qabtid in aad infekshan ka qaadid meesha lagaa qalay, marso saliidda sanjabiilka, 

 

waxay ka awood badan tahay qallajiyayaasha la liqo, tani waxaa la mid ah oo badalkeeda isticmaali kartaa saliida dhaga-yaraha, 

● Sanjabiilku wuxuu leeyahay awood uu kaga takhallusi karo jeermiska fangaska loo yaqaano oo badanaa keeno caabuqyada maqaarka, waxuu sanjabiilka koobka u qaaday 29 daawo oo la barbardhigay awooda jeermis dilidda fangaska.

● Sanjabiilka qoyan wuxuu bogsiiyaa nabraha caloosha ku samaysma oo gaaska uu keeno, waxaana baaritaan lagu ogaaday arrintaan sanadkii 1980-kii, waliba waxaa waagaas lagu taliyay in lagu badalo daawo loo qaadan jiray laabjeexa oo loo yaqaano "Prevacid"

● Sanjabiilku waa xanuun baab'iye sida dhegayaraha oo kale, wuxuuna ku fiican yahay xanuunada ay neerfaha keenaan.

● Sanjabiilku wuxuu kaloo siyaadiyaa awooda hormoonka insulin-ka waxaana lagula taliyaa dadka qabo sokorowga nooca 2-aad, in ay badsadaan sanjabiilka si shaqada hormoonka naaquska ah u siyaado.l

Sanjabiilku waa geed siyaabo kala duwan loo adeegsan karo, qaab cabitaan, qaab cayriin, qaab saliid, qaab shaah, qaab budo iyo qaabab kalaba, intaba waxaa la ogaaday in watarkiisu uusan isbadalin.

Su'aashaada labaad ee ku saabsan basasha qoraal gooni ah ayaan uga hadlin doonnaa insha'llah.

Fadlan la wadaag walalaha

Abdikadir M. Abdullahi 

𝗧𝗲𝗲𝘁𝗮𝗻𝗼.

 𝗧𝗲𝗲𝘁𝗮𝗻𝗼

Cudurkaan waa cudur ka mid ah cudurada faafa (communicable diseases) gaar ahaan lixda cudur ee dilaaga ah (six killer diseases)

𝗪𝗮𝘅 𝘆𝗮𝗮𝗯𝗮𝗵𝗮 𝘀𝗮𝗯𝗮𝗯𝗮 𝗰𝘂𝗱𝘂𝗿𝗸𝗮𝗮𝗻

Cudurkaan waxaa sababo noole bacteria oo lagu magacaabo (Clostridium Tetani)

bacteriyada keentay cudurkaan waxa ay jirka ku gashaa marka waxyaabo wasaqeysan ay mudaan ama ay gooyaan qofka jirkiisa, 

waxa kale oo ay jirka ku geli kartaa marka 

meel nabar ah ama dhaawac ah ay taabato ciid wasaqeysan Bacteriyada keentay cudurkaan waxaa laga helaa ciida iyo calyada xayawaanka.

Bacteriyada keenta cudurkaan waxay ku kortaa boogaha iyo dhaawacyada waxayna soo saartaa sun xanuun badan Suntaasina waxay si dhaqsi leh u raacdaa qulqulka dhiigga (blood stream) 

waxayna weerartaa habdhiska dareen wadka (nervous system) suntaasina waxay sababtaa in ay murqaha qofka soo kogaan taasina waa calaamada ugu muhiimsan ee lagu garto qofka qaba cudurka Tetanada 

𝗫𝗶𝗹𝗶 𝗵𝘂𝘂𝗿𝗶𝘀𝗸𝗮 𝗖𝘂𝗱𝘂𝗿𝗸𝗮

Xilli huuriska cudurkaan waa 2 ilaa 16 maalmood

𝗖𝗮𝗹𝗮𝗮𝗺𝗮𝗱𝗮𝗵𝗮 𝗖𝘂𝗱𝘂𝗿𝗸𝗮

1 Qofka oo aan afka kala furi Karin 

2 Qofka waxaa ku adkaada wax calalinta

3 Bukaanka oo ay murqihiisa soo kagaan

4 Bukaanka waxaa lagu arkaa naxdin daran 

5 Bukaanka oo carrabka ruugo 

6 Dhabarka oo gadaal u goto 

𝗣𝗮𝘁𝗶𝗲𝗻𝘁 𝗖𝗮𝗿𝗲

1. Bukaanada qaba cudurkaan waa ay dhintaan haddii aysan helin Tetanus anti toxin iyo xanaano kalkaalnimo oo wanaagsan. 

2 Ka hor inta aadan u gudbin isbitaalka isticmaal Antibiotics sida Penicilline Pial haddii penicilline-tu allergic ku noqoto ugu badal Erythromycine 

3 Ka nadiifi boogaha ama dhaawacyada inta aadan ugudbin isbitaalka. 

4 Haddii aad ku aragto bukaanka oo ay murqihiisa soo kogaan isticmaal Valium 

lexadine Pial lixdii saacba mar adigoo ka isticmaalayo IV 

5 Waxaa kaloo la siiyaa Dextrose solution 5%.

𝗛𝗮 𝗵𝗶𝗹𝗺𝗮𝗮𝗺𝗶𝗻 𝗶𝗻𝗮𝗮𝗱 𝘀𝗵𝗮𝗿𝗲 𝗱𝗵𝗮𝗵𝗱𝗼.

Abdikadir M. Abdullahi 

Wax badan ka ogow CHLAMYDIA.

 #Chlamydia

Waa xanuunka ugu dawada sahlan ee kamida STD-ga (Cudurada lagu kala qaado galmada). Waxa dhalin kartaa natiijo xun hadii muddadu dheeraato, hadii aan hore loo daween. 

Chlamydiyadu waxay waxyeeshaa madaxa ilma-dhaleenka. Iyo indhaha lab iyo dhadigba. Astaamaha xanuunku xili kasta way soo bixi karaan. Inta badan waa 1 ilaa 3 wiig marka uu qofka ku dhaco. Hasa yeeshee waxa laga yaabaa inaaney muuqan ilaa muddo dheer laga soo wareego. 

Astaamaha iyo calaamadaha 

Dumarka: 

Astaamaha marka ay doonaan bay soo baxaan. Inta badan 1 ilaa 3 wiig kadib marka aad qaado. Hasa yeeshee, waxa suurtogal ah inaanad wax astaana isku arag ilaa ay mudo kasoo wareegto. Dadka qaar baan wax astaamo ah aan lagu arag. Astaamaha suurtogal ahi waa kuwan: 

●Caadada oo yara badata taas oo sababtay tuubka oo yara weenada.

●Kaadida oo badata/ama xanuun aad dareento marka aad kaajayso.

●Qaybta hoose ee caloosha oo ku xanuunta.

●Xanuun aad dareento galamada.

●Caaadada oo si aan nidaamsanayn u timaada.

●Xanuun iyo barar kaaga dhaca indhaha (hadii infekshanku gaaro).

            Raga:

Astaamaha infekshanku markasta way soo bixi karaan. Inta badan ilaa 1 ilaa 3 asbuuc kadib marka aad qaaday. 

Hasa yeeshee, waxa suurtogal ah inaanad wax astaana isku arag ilaa ay mudo kasoo wareegto.

 Raga ayaa inta badan astaamuhu ka muuqdaan laakiin iyaguna waxa suurtogal ah inaaney waxa astaami ka muuqan.

 Astaamaha ka muuqan karaa waxa kamida: 

●Dhicaan cad oo cawrada ka yimaada.

●Kaadida oo badata/ama xanuun aad dareento marka aad kaajayso.

●Xanuun iyo barar kaaga dhaca indhaha (hadii infekshanku gaaro).

Sidee chlamydiyadu loo qaadaa

Chlamydia waxa loo kala qaadaa: 

●Adoo la seexda qof qaba xanuunka

●Hooyadoo dhalmada ugu gudbisa ilmaha

●Marmar faraha oo marka ay cawrada taabtaan xanuunka u gudbiya indhaha.

#Daweenta 

Hadii laguu sheegay inaad cudurkan qabtid, waxa laguu gudbin karaa lataliye caafimaad si uu kuusiiyo wixii talo ah. 

Lataliyehu waxa uu ku waydiinayaa inaad leedahay lamaane (nin ama xaas) si iyagana loo baadho inay xanuunka qabaan. 

Waa inaad galmo samayn inta si fiican laguu daweenayo, laguuna sheegayo in xanuunkii kaa dhamaadey. 

Dhakhtarkaaga ayaa kuu sheegaya marka arintanu suurogal tahay. 

Dumarka 

Hadii aan la daweyn chlamydiyada waxay isu bedeli kartaa xanuunka pelvic inflammatory disease (PID). Waxa xanuunka gaaraa dhabarka caloosha inta ka hooseesa xundhurta.

 PID waxay ka dhigi kartaa dumarka madhalays, ama ilmaha oo ka qoolma.

Hadii aad chlamydiyada leedhay oo aad ilme dhasho waxa aad waad qaadsiin kartaa. Waxaanu ilmuhu dhalan karaa isagoo indhaha ka xanuusanaya. 

Raga 

Chlamydiyadu waxay sababi kartaa mindhicarka iyo qaybta hoose oo bararta, taas oo keeni karta xanuun. 

Hadii aan la daween xanuuno kale ayay isku badashaa

Marka chlamydiyada lagaa daweeyo, masoo noqoto hadii aaney infekshankii dib kuugu dhacin.

Abdikadir M. Abdullahi 

SHOCK.

 #SHOCK

Shock : waa xaalad dhiig wareega hoos uridda amajoojisa waxaana kadhasha in xubintii dhiigweeyso iyo oxygen taas oo xubinta hoowlgab ka dhigta.

Waxaa jira afar nuuc oo shock ah:

l . Hypovolemic shock

2. Distributive shock

3. Cardiogenic shock

4. Obstractive shock

• Hypovolemic shock: shooga nuucaan waxa uu ka dhashaa dhiig baxa daran, shubanka iyo matagga daran, iyo gubashada daran.

• Distributive shock: waa xaalad eey yaraaneeyso amaba eeynan xididdadu geeyneey xubnaha dhiig ku filan.

• Cardiogenic shock: shooga nuucaan ah waa mid uusan wadnahaagu bambeeyneeyn dhiig kufilan jirka waxa uuna badanaa kuyimaadaa dadka ka xanuunsan wadnaha.

• Obstractive shock: shooga nuucaan ah waxa uu dhashaa marka eey xirmaan xididada waaweeyn ee dhiiga ama irdaha wadnaha.

#Waxa_Keena_Shock (Causes of Shock):- 

Wax yaabaha shooga keeni kara waxaa kamid ah:

 

1. Marka qofku dhiig baxo oo loo yaqaano

(Heamorrhage)

2. Gubasho oo loo yaqaan (Burns)

3. lafjabtay oo loo yaqaan ( Fracture)

4. Fuuq bax oo loo yaqaan (Dehydration)

5. Shil galid (Accident)

6. Sumoobid (Poisoning)

7. Xajiin (Allergic reaction)

8. Jugta (trauma)

#Sign and Symtoms of Shock

#Calaamdaha Shooga waxaa ka mid ah:

1.Qofka shoogsan waxaad moodaa in uu hurdayo ama uu miir la'yahay

2- Jirka qoow noqda

3- Jirka oo doorsooma (pale)

4- Wadna garaac (rapid pulse)

5- Neeftuur (rapid breathing)

6- Lalabo iyo matag (nausea and vomiting)

7- Tabardarri iyo daal (weakness and fatigue)

8- Dawaqid (Dizziness)

#Xalinta Shooga (Shock Management):- 

1.Qofka shoogsan wa in la jiifiyaa qaarkiisa dambena lag sara mariyaa Qaarkiisa hore

2- Qofka shoogsan Waa in la dadaa laguna dadaa waxyaabaha ad adag sida bustaha iwm.

3- Hadii qofka miir la'yahay waa in 100 seexiyaa (Ihaban dhaban si uusan candhuuftiisa ugu margan hana siin cuno iyo cabitaan midna

4- Hadii qofku dhiig baxayo jooji dhiiga baxaaya 5- Fiisito guud u samee qofka shoogsan.

6- Haddii uu xanuunjiro cirbad xanuun joojin sii (diclofen) 7- Haddii qandho jirto cirbad qandho jabin sii.

8- Waa in qofka lagu xiraa oxygen ama vintolator.

9- Waa in qofka lagu xiraa faleenbooyin (fluid therapy)

Abdikadir M. Abdullahi

Dhabar Xanuunka Xilliga UURKA.

 #Dhabar_Xanuunka Xilliga UURKA: iyo Talooyin muhiim ah. 

Xillaga uurka waa xaalad uu isbadal ku imaanayo jirka mid jir ahaaneed iyo mid maskax ahaaneedba.

Haweenka uurka leh kudhawaad 50% - 80%  waxa ay ka cawdaan dhabar xanuun (back pain)

Arintaas oo  badanaa sicaadiya utimaado waxaana ugu badan oo keeno :

1.Waxaa dhaco isbadal dhanka dheecaanada (hormonal changes)  waxaan dabco oo lajilciyaa murqaha, kala-goysyada, iyo seedaha dhabarka iyo miska 

si loo diyaariyo jawi ama meel uu ilmuhu kunoolaan karo  sidoo kale arrintaas waxaa loo bahanyahay oo ay saacidaa inta lagu gudo jiro xilliga dhalmada.

Dabacsanaantaas ku timid adkaantii murqaha iyo miisaanka kordhey  waxay sabababaysee xanuun. 

2. qaab-dhismeed jooga jirka oo isbaddel ku yimaad : (Altered posture)

Hanaanka jooga jirka ee isku dheellitiran oo meesha kabaxo waxay keenaysaa culayska jirka oo hal dhinac u bato iyo jirka oo hal gees ka rarmo .

Arrintaasna waxayaalaha sababo waxaa ka mid ah uurka ilmaha uurjiifkaa oo miisaankiisu badanayo, ilmo galeenka oo kala baxo xaaladaas oo keenayso caloosha oo horey u raaracsanaato / dhanka hore u soo badnaato waxana culays ku sababaysaa qaybta hoose ee dhabarka iyo murqaha iyo seedaha ku dhagan qaybtaas, waxaana ka dhalanayo xanuun  miskaha ah iyo qaybta danbe.  

#La Tacaalid

1. Ahow qof jir ahaan shaqaynayo oo jimicsi sameeyo taas waxaa loo la jeedaa ku waad 30 daqiiqo in jirku helo xarakaad fiican sida socod,dabaalasho iwm

2. Samee jimicsiyada fudud ee murqaha xoojiyo sida ku tusaalaysan sawirada hoose samee wakhti le’eg 10-20 second.

3.Iska ilaali fadhiga wakhtiga badan ah baddel possitionka sameena xarakaat joogtaa

4.iska ilaali isasoolaabitaanka iyo qalooca aan toosnayn.

5.kafagow qaaditaanka waxyaalaha culus ee dhulka aad kasoo qaadaysid .marka aad waxqaadaysid waa in dhabar kaagu sinaadaa  oo toosnaadaa si aad u isticmaashid murqaha iyo awoodda luggahaaga halkii aad ka isticmaali lahayd murqaha dhabarkaaga.

6.Ku masaajee dhabarka walxo diiran 

7.Isticmaalida suunka caloosha wakhtiga jimicsiga,  iyo socodka waxay saacidaan murqaha dhabarka.

Booqo goobaha caafimaadka..

               

XIGASHO: Dr Cadceed

Abdikadir M. Abdullahi 

Wax badan ka ogow qanjir bararka.

 Qaamo-qashiir, dadka qaarne u yaqaanaa qanjir barar waa cudur ku dhaca badanaa caruurta, dadka waawayne wuu ku dhacaa.

Xanuunka wuxuu ku dhacaa qanjirka lagu magacaabo "Parotid Gland", qanjirkaan wuxuu ka mid yahay qanjirrada soo daayo ama soo saaro calyada, taasoo muhiim u ah calaajinta cunnada.

Waxaa keeno jeermiska feyraska ee loo yaqaano "Mumps", isla magacaas ayaana afka qalaad lagu dhahaa, dad badan oo bulshada ka mid ah ayaa aaminsan in qaamo-qashiirka laga qaado waxyaabo kale sida cunno afka meel ka gashay ama meel wasakh ah oo candhuuf lagu tufo, taasina waxba kama jirto.

Calaamadaha qaamo-qashiirka waxaa ka mid ah:

Barar iyo xanuun markii wax la calaanjinayo (bararka wuxuu noqon karaa hal dhinac laakiin wuxuu u badanyahay in labada qanjir ay bararaan)

Qandho

Madax xanuun

Xanuun xiniinyaha ah (Orchitis) oo isla feyraska qaamo-qashiirka ayaa keeno caabuq xaniinyaha)

Afqaleel, Dhego-xanuun iyo in Codka uu xirmo.

Boqolkiiba 20% ilmaha ku dhaco qaamo-qashiirka wax calaamado ah ma yeeshaan waxayna halis leedahay in cudurka uu ku faafiyo caruur kale iyadoo aan laga warqabin, si dhakhso ah ayaana lagu kala qaadaa. wadamada qaar waa la iska tallaalaa qaamo-qashiirka.

Markii cudurka caruurta ku soo socdo waxaa lagu fahmaa qandho, madax xanuun, cunno xumo iyo tabardarri. Badanaa cudurka wax baaritaan ah laguma sameeyo oo waxaa lagu gartaa muuqaalka iyo calaamadahiisa.

Qaamo-qashiirka waa cudur ay isku gudbin karaan caruurta wuxuuna ku gudbaa calyada markuu qofku qufaco ama hindhiso.

markii caruurta ku dhaco cudurkaan waxay ku gudbin karaan muddo 2 isbuuc ah gudaheeda.

Qaamo-qashiirka malahan daawo u gooni ah waxaa loo isticmaalaa daawo kaalmaati ah sida qandho jabis, in biyo iyo cusbo lagu luqluqdo iyo cabitaan badan si aan loo fuuq bixin.

Soomaalida qaar ayaa aaminsan in la gubo laakin wax jira ma ahan, badanaa cudurada uu fayrasku keeno way iska baaba'aan mudo ka dib, wax daawo ah looma qaato.

Ilmaha waa in aan la siinin furuutka iyo waxyaabaha aashitada leh inta xanuunka hayo maadaama waxyaabahaas ay kiciyaan qanjirrada calyada taasoo xanuunka uga sii dari karta.

Qaamo-qashiirka waa cudur iska baaba'a maadaama fayras uu keeno, taasi waxay keentay waxyaabo badan oo soomaalidu kula tacaasho in loo saariyo inay iyagu sabab u yihiin ka raaysashada xanuunkaan, laakiin taasi sax maahan oo xanuunka muddo kooban ayuu qofka hayaa, wuuna ka tagaa haddii la gubo ama la kubbeeyo ama bur la mariyo.

Qaamo-qashiirka waxaa looga hortagi karaa tallaal loogu tala galay oo la siiyo caruurta, inkastoo talaalkaas ay dad badani ka sheegtaan inuu waxyeello leeyahay, ..

Somalidocs

Abdikadir M. Abdullahi 

Wax badan ka ogow xanuunka TIIFOOWGA.

 Xanuunka Typhoid oo ay Soomaalidu u taqaano tiifoowga waxa uu aad ugu badanyahay deegaanada Soomaalida oo idil,

Waa jeermis halis ah oo ay keento Bakteeriyo loo yaqaano "Salmonella typhi (S. typhi)" oo si fudud ugu dhex faafta biyaha iyo cuntada wasakhaysan,

Dadka la siiyo daawada xanuunkan si fudud ayey uga bogsadaan, balse dadka aanan helin daawada xanuunkan ayaa la kalma xaalado kale oo khatar ah,

Calaamadaha ugu badan ee qofka ka soo muuqda marka uu haleelo xanuunkan waxaa kamid ah,

- qandho

- tabar darro

- calool xanuun

- madax xanuun

- abateetka oo yaraada

- daal iyo culeys iyo diiqad,

Waxaa u raacda dadka qayb calool fadhiid ama shuban mararka qaarna nabaro yar-yar.

𝗦𝗶𝗱𝗮 𝘂𝘂 𝗸𝘂 𝗳𝗮𝗮𝗳𝗶 𝗸𝗮𝗿𝗼

Habka ugu weyn oo uu ku faafo waa marinka afka oo ah in aad cunto ama cabto biyo wasakhaysan ama cunto wasakhaysan oo ay ku dulnooshahay bakteeriyada keenta tiifoowga,

Ama waxaa lagu kale qaadi karaa in xiriir toos ah lala yeesho qof cudurka qaba.

𝗦𝗶𝗱𝗮 𝗹𝗼𝗼𝗴𝗮 𝗵𝗼𝗿𝘁𝗮𝗴𝗶 𝗸𝗮𝗿𝗼

Waa laga hortagi karaa xanuunkan hadii aad raacdo tilmaamaha dhakhaatiirtu ay ku siinayaan,

• iska hubi biyaha iyo cuntada aad cuneyso in ay yihiin kuwo nadiif ah,

• Haka cabin biyaha meelaha waraha ama baliyada ay biyihu jiifaan,

• Si fiican iskaga kari hilibka aad cuneyso

• si fiican iskaga dhaq khudrada aad

 cuneyso,

 

• caanaha xoolaha iska karkari ka hor inta aadan cabin siiba caanaha Lo'da,

• si fiican u falxalo mar walba oo aad cunto cuneyso ka hor,

• sidoo kale saabuun ku farxalo mararka aad musqulaha ama suuliyada kasoo baxdo.

𝗧𝗮𝗹𝗮𝗮𝗹 𝗺𝗮 𝗹𝗲𝗲𝘆𝗮𝗵𝗮𝘆?

Labo nooc oo talaal  ka hortag u ah tiifoowga ayuu leeyahay,

Oo lagu kala magacaabo 

"Inactivated typhoid vaccine" iyo

 "Live typhoid vaccine"

𝗦𝗶𝗱𝗲𝗲 𝗹𝗼𝗼 𝗱𝗮𝗮𝘄𝗲𝗲𝘆𝗮𝗮?

Baadhitaan dhiig oo lagu sameeyo qofka ayaa xaqiijin kara jiritaanka xanuunka Tiifoowga,

Markaas kadib Dhakhaatiirta ayaa u daaweysa si fudud iyaga oo siinaya bukaanka daawada qayb kamid ah oo waxtar weyn u leh xanuunkan loona yaqaano antibiyootig.

Daweyn la'aan, cudurka loo yaqaan 'typhoid' waxay horseedi kartaa dhibaatooyin culus oo nolosha halis geliya. 

Sanadkii qiyaas ahaan dunida dadka loo diwaangaliyo in ay u dhinteen tiifoowga ayaa kor u dhaafaya 200,000 oo qof.

Taas badalkeeda qofka hela daawada xanuunkan ayaa si deg-deg uga bogsooda wax ka yar 5 maalmood ilaa 3 maalmood marka uu cuno daawada.

Hadaba hadii aad isku aragto calaamadaha xanuunkan ama aad iskaga shakido fadlan booqo goob caafimaad oo tayo leh.

Fadlan Gaarsii asxaabtaada iyo qaraabadaada una SHARE garee.

Abdikadir M. Abdullahi