Wax badan ka ogaaw afqaleelka iyo waxa sababo.

 Wax badan ka ogaaw afqaleelka

iyo waxa sababo.

.

Afqaleelka waa xaalad taas oo ah in qanjirada  qaabilsan soo saarista dhareerka ama candhufta ee ku yaalo afka aysan soo saarin wax candhuf ah ama ay soo saaraan tiro aad u yar oo candhuf ah .

Afqaleelka inta badan waxa oo ka dhashaaa sameenta xun ee daawoyinka qaar ama waxyaaabo kale oo la xariiro da'da qofka ama waxa oo ka imaan karaaa dawooyinka ama shucaacyada lagu daweeyo kansarada.

sido kale af qaleelka waxa oo ka imaan karaa dhibaato soo gaarto qanjirda soo saaro dhareerka lakiin taas aad ayee u yartahay.

calaamadaha af qaleelka waxaa ka mid ah

1-in aad dareento in afka ku qalalan yahay ama dhag dhag ku noqdo afka.

2-in dhareerka noqdo mid adag ama jiijiidmo.

3-neefta qurunto 

4-dhuunta ku qalasho ama xanuun in aad dareento.

5-carabka qaleel noqdo.

maxaaa sababo af qaleelka

  

qanjirada qaabilsan dhareerka aanan si fiican u shaqeen taas inta badan waxaa sababo.

1-daawooyinka: 

daawooyinka aad u tira badan ayaa waxaa ka dhasho af qaleelka daawooyinkaas waxaa ka mid ah

@ dawooyinka lagu daweeyo niyad jabka.

@kuwa lagu daweyo dhiig karka iyo kuwa kale oo badan.

2-da'da oo siyaado dadka wa wayn ayaa inta badan waxaa lagu arkaa afqaleelka sababtana waxay tahay daawoyin ay isticmaaleen iyo waxyaabo kale oo la xariiro cunada.

3-dawooyinka kansarka lagu daaweyo waxay sababaan afqalelka waxay caqabad ku noqdaàan qanjirda dhareerka so saaro waxayna sababaan af qaleelka.

5-dhaawac soo gaaro neerfayaasha gaar ahaan neerfayaasha ku yaalo madaxa iyo qoorta waxayna sameyaan shaqada qanjirada.

6-tubaakada iyo sigaarka waxay sababaaan af qaleelka.

dhibaatooyinka ka dhalan karo af qaleelka.

1-in la arko cudurada ku dhaco ilkaha iyo ciridka sida suuska iyo wax la mid ah.

2-nabro afka ka soo baxo 

3-faruuryaha dildilaaco.

4-nafaqada xumaato sababtana waxay tahay qofka waxaa dhib ku noqoneso ruugida iyo laqista cunada.

sidee looga hortagaaa af qaleelka.

1-cab biyo badan adigoo kabanaayo biyaha maalinki wadar jeer.

2-waxaa wanaagsan in aad ruugto xanjada si qanjirada u shaqeeyaan.

3-ka fogaaw qamriga.

4-ha isticmaalin sigaarka iyo tubaakada 

5-waxaa wanaagsan in aad nadiifiso ilkaha cunada ka dib.

Abdikadir M. Abdullahi 

share dheh walaal

𝗞𝗮𝗻𝘀𝗮𝗿𝗸𝗮 𝗺𝗮𝗾𝗮𝗮𝗿𝗸𝗮.

 𝗞𝗮𝗻𝘀𝗮𝗿𝗸𝗮 𝗺𝗮𝗾𝗮𝗮𝗿𝗸𝗮

Kaankarada maqaarku wuxuu aad ugu badan yahay wadamada horumaray.

Jirkaaga caadi ayey u tahay inuu unugyada duugga ah ku beddelo kuwo cusub. Mararka qaarkood unugyada maqaarku way bataan iyadoo aan loo baahan kuwo cusub ka dibna kansar ayaa yimaada.

𝗛𝗮𝗹𝗶𝘀𝘁𝗮 𝗞𝗮𝗻𝘀𝗮𝗿𝗸𝗮

Kansarka waxaad halis ugu jirtaa haddii:

Wakhti badan qorraxda/cadceeda isu dhigtid.

Qoys kansarka maqaarka ku dhaco aad ka dhalatay.

Leedahay noocyo gaar ah ama tiro badan oo burooyin ah.

Leedahay maqaar gubta ama baro madow qorraxda aad ka qaaddo.

Leedahay maqaar cad (dadka maqaarkoodu madaw yahay wuu ku yaryahay xanuunkaan).

𝗥𝗮𝗮𝗰 𝘁𝗮𝗹𝗮𝗮𝗯𝗼𝗼𝘆𝗶𝗻𝗸𝗮:

Ka fogow inaad qorraxda joogto laga billaabo 10 subaxnimo ilaa 4 galabnimo.

Xiro dhar sida koofi, shaati gacmo dheer iyo surwaal si aad isaga celiso fallaaraha qorraxda.

Isticmaal qorrax celiye leh difaac qorrax (SPF).

Baro inaad aqoonsato waxa uu kansarka maqaarku u eg yahay.

Maqaarkaaga bil kasta eeg. Wixii isbeddello ah takhtarkaaga u soo sheeg.

Haddii aad halis ku jirto, takhtarka ku takhasusay maqaarka ee loo yaqaanno "dermatologist" u tag sanad kasta si uu kaaga baaro maqaarka.

Waxaa jira 3 nooc oo waaweyn oo kansar maqaar ah:

Kansarka Unugyada Aasaasiga ah ( Basal Cell Carcinoma (BCC):

Kan ayaa ah nooca ugu badan. Kansarkaan wuxuu ku koraa unugyada asalka ah ee lakabka ugu hooseeya ee maqaarka. 

Noocaan wuxuu u koraa si tartiib tartiib ah isla markaana waa dhif inuu ku faafo qaybaha kale ee jirka, laakiin daaweyn wakhti hore ah ayaa loo baahan yahay. 

Noocaan wuxuu ka soo muuqdaa maqaarka loo bandhigay qorraxda sida wejiga, dhegaha, madaxa, iyo jirka qaybtiisa kore. Iska fiiri:

- Buruqyo ama wax soo koraya oo ifaya ama dhalaalaya

Meel xanuun leh oo bogsata oo haddana dib u soo furanta

- Wax aayar kor u soo koraya, oo casaan ah

- Dhibco maqaar oo lur leh, oo guduudan

- Dillaac dheeh ama midab leh.

Squamous Cell Carcinoma (SCC):

Kansarkaan wuxuu ku koraa unugyada squamous ee lakabka sare ee maqaarka. Noocaan waxaa laga

heli karaa meel kasta marka lagu daro gudaha afka iyo cowrada.

Daaweyn waqti hore ah qaado si looga hortago faafidda kansarkaan. Iska fiiri dhibic qolof leh oo maqaarka kaaga sameysanta oo badanaa salka dhibic guduudan ku leh.

Melanoma:

Noocaan wuxuu ka billowdaa unugyada maqaarka ee maqaarka midabka u yeela. Melanoma wuxuu unugyada iyo xubnaha

kale ugu faafi karaa si deg-deg ah. Xaddiga ka bogsashadu wuu sarreeyaa marka waqti hore la daaweeyo. Iska fiiri isbeddello ku yimaada burooyinka ama burooyin cusub halkaasoo:

- Burada kala barkeedu uusan barka kale u dhigmin.

- Cirifyada buradu ma sinna ama way kala sarreeyaan.

- Midabku isku mid ma ahan isagoo leh in ka badan hal har ama midab.

- Cabbirku wuu ka weyn yahay goommaha qalin rasaaska ama wax sidaas ah oo cabbirka iska beddelaa ma jiraan.

- Waxaa jira isbeddello sida laga dareemayo ah. Waxaa laga yaabaa iney ku cun-cunto, engegto, soo kuusanto, bararto ama xanuuneyso.

𝗦𝗶𝗱𝗲𝗲 𝗹𝗼𝗼𝗱𝗮𝘄𝗮𝘆𝗮𝗮?

Daaweyntu waxay ku lug leedahay in maqaarka laga gooyo nudaha looga shakiyey kansar maqaar. Taas waxaa lagu sameynayaa xafiiska takhtarka ama isbitaalka. Nudaha waxaa loo diraa shaybaar si looga baaro unugyo kansar. Tan waxaa loo yaqaannaa dheecaan unug ka soo qaadid (biopsy).

Badanaa, daaweyn kale looma baahna. Kansarka maqaarka waxaa kale oo lagu daaweyn karaa daaweynta shucaaca iyo kiimiko.  (SomaliDog)

Abdikadir M.  Abdullahi