Tuesday, June 16, 2020

5 easy steps to become a better medical student.

I recently had quite a long conversation with a college senior that was just accepted into medical school for this coming fall.

As a rising second year medical student myself, I would like to think that I have navigated the waters of academia and figured out both efficient paths to success and avoidance of roadblocks and setbacks. However, I was quite overwhelmed with the number of questions and concerns that this particular student had. 


After answering all of his questions, I realized that many soon-to-be first years may not have the advantage of mentors or advisers. Lacking guidance, students are willing or forced to charge forward and hope for the best. These are the same students that suffer the inevitable fatigue and burnout. But I believe that there is a smart and efficient way to approach medical school. That is not to say there are any shortcuts or cheats. Rather, I wanted to share with you my advice on 5 easy steps to being a better medical student from day 1.

1. Be willing to be selfish. You must be willing to prioritize personal time and to continue to do the unique things that make you who you are. And trust me, the time can be found in any rigorous program. Doctors aren’t robots, and you should never plan to train like one. Medical school must be a time for you to continue to develop your hobbies and your personality. These are the individual characteristics that will make your patients love you one day. More importantly, these are the activities that will keep you both sane and free from stress.

2. Get 8 hours of sleep. No debating this one. First the benefits – you will study better, be healthier, and feel happier. There are enough distractions and obstacles built into the medical education that you should not be adding to the list. Sleeping in class, rereading text, and mental sluggishness are not paths to engaging the curriculum. Turn off the light, set your alarm, and keep track of your sleeping schedule. After all – you are training to be a doctor who will one day advise patients on healthy practices. Limit the sacrifices you make in your own health along the way. Healthy eating and regular exercise follow, as well.


3. Subscribe to just one health policy daily email or news blog. Medicine, particularly in the modern world, has much importance beyond the realm of clinical information. As a doctor, you will one day be called to be a leader, and your understanding of health policy and health systems will drive your success. You do not have to understand every sentence, or even read every word. But be open to absorbing what you can so you will be better aware of health care on-goings. The future of medicine is in dynamic health delivery systems. While you’re cramming over the Krebs cycle, take a five minute break to review the latest info on real-world medicine issues. ACOs are being built and discussed right now – embrace that change and learn as the systems are being designed.  Read during rounds when your attending is off ranting about something esoteric and his back is turned. Read it while your on the bus or in the bathroom. Again, time can be found if you look for it.

4. Study smart. There is a difference between studying for a test and studying to be a doctor. While these two goals sometimes coincide, they are often very different in nature. I find that, for some reason, medical students have difficulty wrapping there minds around this concept. Here is what I mean – medical students often look to prepare for exams as if they need to know everything about a given subject. Buying multiple textbooks and review guides is more than common. Gaining this knowledge is the right thing to do, and will make them a better doctor in the long run. But it may distract you from your goal of doing your best on given test – and worse, it may lead to burnout. If an exam has questions that are drawn from lecture, then information outside of lecture is irrelevant for the scope of that test. You need to make a personal decision as to how much supplemental information you need to be successful. I’m not telling you to take any shortcuts in learning medicine, I am telling you to be prepared for what matters. You have at least 7 years to go through medical school and residency, and then a lifetime to practice. You cannot possibly learn everything in a day, month, or year. Don’t sweat the details during your first year, anymore than is already forced on you.

5. Smile. As easy as this simple act sounds, this may be the most difficult of my suggestions. But stick with me! I am a firm believer in the power of positivity and confidence. You will get through medical school. That is not in question. But you have a choice as to HOW you get through medical school – to complain, suffer, and grieve through the process … or to enjoy the ride. I believe that smiling, appreciating the best that you have, and keeping a positive attitude effects you in two ways. In the first, you will have the advantage of internal confidence and lower stress. From a medical standpoint, you will be less rattled on test day and benefit from decreased cortisol – both can go a long way! The second effect of positivity is the external impact you will have on those around you. How do you think nurses respond to medical students that complain or look upset during morning rounds. I know that a genuine smile and greeting has led to nurses and residents that have been willing to go the extra mile to offer me support. How do you think an attending or residency coordinator will respond to the stolid student, versus the upbeat one? The truth is that letting in negativity and suffering through complaint are a means of externally expressing defeat. You do not want to be that kind of medical student. Smile, you are living your dream!


I genuinely want all of you to do well, and to be great and successful doctors. After reading many other medical school advice posts on more tangible or “hard” skills, I wanted to offer a different perspective. As always, you have to do what works best for you, and everyone will find success with different methods. But I do hope that some of my advice gives you a different perspective on how to achieve that success.


Abdikadir M. Abdullahi. 

Monday, June 15, 2020

Dhabar xanuun cid kasta waa ka sheekataaa ee ma isku aragtay dhabar xanuun ?



Araxadda ayaan ka kici wayey si wanaagsan uma foorarsan karo,waxaan ka dareemaa xanuun aad u daran waa Astaamaha lagu garto dhabar xanuunka.

Dhabarka waa meesha ugu muhiimsan jidhka marka loo fiirsho socodka,jiifka iyo marka wax culus la qaadayo inta badan waxaa la isticmalaa murqaha dhabarka.

Haddii uu jirado dhabarka,waxaa  luma socodka iyo dhaqdhaaqa jidhka sababtoo ah jidhka waxaa isku haya  murqaha dhabarka iyo lafta dheeer ee ku tararsan dhabarka, waana xubin aad muhiim u ah jidhka.

Maxaa keena dhabar xanuunka ?

Waa su,aal muhiim ah in la is weydiiyo waxa keena dhabar xanuunka lakiinse dadka dhabarka laga hayo sadax ayey isku qaldaan lafta oo dhawac  soo gaara iyo murqaha dhabarka oo is gala waxaana saddaxeya neerfaha oo jug soo gaarta

Waxyaabaha keeni kara 

✓Jug soo gaarta dhabarka,jugta waa wax dhib badan waxaa laga yabaa mudo dheer kaddib in uu soo kacdo jugta  ,jugta waxay noqon kartaa kufitaan aad kuftay ama wax kaga dhacay sida ul,shil gaari iyo wixii la mid ah, 

✓Wax culus oo la qaado,caaddiyan qofka hadii uu wax culus qaado waxaa dhawac  soo gaari kara murqaha iyo seedaha dhabarka ee isku haya.

✓Xanuunka arthritis iyo osteoarthritis oo ah xanuuno  ku dhaca lafaha iyo iskoosyada waxay kalifi karaan dhabar xanuun in mudo ku haya haddii aan la daweyn.

✓Dhabarka waxaa ka baxa neerfayaal badan oo kala aada jidhka haddii uu bukoodo mid ka mid ah wuxuu siidayaa xanuun laga daremi kara  dhabarka qeybta danbe ilaa lugta

✓Herniated disk waa xanuun lagu arko dadka qaba dhabar xanuunka 

✓Dhalmadda badan  waxay horseedi kartaa dhabar xanuun raaga oo soo noqnoqda 

Talo guud 

Haddii uu xanuunka aheen lafta dheer ee dhabarka waxaa muhiim ah in aad sameysid jimcsi joogta ah ,sidoo kale waxaa muhiim ah in aad raadsatid physiotherapist oo si fiican u kala yaqaan murqaha dhabarka.

Qabkee iska daweyn kartaa adiga oo Gurigaada jooga

Marka aad dareenitid xanuun daran waxaad isticmaali kartaa xanuun baabiye sida Paracetamol, ibuprofen, DICLOFENIC iyo creamada la mariyo dhabarka sida Vicks  

Sidoo kale waxaad isticmaaali kartaa biyaha Kulul ee boorsada  lagu shubo adigoo ku haynaya dhabarka..

Markastana ku xirnoow dhakhtarka kugu dhawo...



Abdikadir M. Abdullahi 

Wednesday, June 10, 2020

Waa maxay Giardiasis

Bismilahi raxmaani raxiim. 

Waa maxay Giardiasis
?

Giardiasis waa noc ka mid ah bukashada caloosha (Gastroenteritis) waxaa keena bahal yar oo ku dhexnool mindhicirka loona yaqaano Gardia Lamblia. Giardiasis qof walba waa ku dhici karaa, wuxuuse u badan yahay carruurta, iyo dadka waawayn oo da’doodu u dhexayso 20 ilaa 40 sanadood.

Waa Maxay Astaamaha Giardiasis?
Astaamaha ugu badan ee Giardiasis waa shuban, yaqyaqsi / lalabo, calool majiir, waxaa astaamahaas la socon karo qandho, madax xanuun, caajis iyo daal aadan isku aqoon, mararka qaarkoodna qofka astaamo maba yeesho.
Ifakshanka markuu kugu dhaco, 7 ilaa 10 berri ayuu qofka ku jiradaa. Si loo raadraaco jirada waa muhiim in la ogaado halkaad joogtey iyo waxaad cuntay 2dii asbuuc ee la soo dhaafay intaan jiradu ku qaban.

 Xanuunku wuxuu ku dhamaan karaa maalmo yar ilaa asbuucyo hadduu difaaca jirkaaga uu fiican yahay.

Xagee Giardia laga hellaa?

Gardia Lamblia waxaa laga qaadi karaa bini’aadamka ama xoolaha.

Sidee ayey Giardiasis ku Fidaa?
Sida qaalibka ah Giardia waxay timaada marka cunno ama biyo wasakhaysan laga qaato afka, kadibne waxay u gudubtaa qof ilaa qof.
Dadka ay Giardia lamblia ay ku dul nooshahay waxaa laga hellaa saxaradooda. Haddii dadkaasi si fiican aanay u dhiqin gacmahooda, markay musqusha ka soo baxaan, gacmahii wasakhaysnaa ayaa u gudbin kara alaabta dushooda halkaas oo ay taaban karaan dadka kale. gacmaha wasakhaysani waxay iyaguna u gudbin karaan cunadii taas oo qof kale cuni karo. Gacantu waxay kaloo wasakhda qaadi kartaa marka qofku bedelayo naabi ilmo qaba xanuunkaan....

Xigasho somalidocs.



Fadlan share garee..

Sunday, June 7, 2020

MAXAA UU JIRKEYGU U KULULYAHAY MAR WALBA?



 Heerkulka jidhka ee caadiga ah, oo loo yaqaano 'normothermia' ama 'euthermia', waa heerkulka caadiga ah ee laga helo bini-aadanka. Heerkulkaan  caadiga ah waxaa lagu sheegey cabirkiisa in uu yahay inta udhaxaysa ( 36.5-37.5 ° C)- (97.7-99.5 ° F)
Hadii uu intaas ka bato ayaa la oran karaa heerkulka qofka waa uu siyaadey.

Hadaba waxyaalaha ugu badan ee in aad kuleyl ka dareento jirka sababi kara waxaa kamid ah 11 qodob ee aan kuusoo koobey waxayna kala yihiin.

1=  Walaac stress ama wel-wel hadii aad qabto.

 Dareemidda kulaylka iyo dhididka aan caadi ahayn waxay noqon kartaa calaamad muujineysa inaaq tahay qof uu hayo walaac ama stress kaas inta badan sababa in heer kulka gudaha jirka uu kordho.

2= Dhibaato ka jirta qanjirta qanjirka "Thyroid"

 Qanjirkaaga waa qanjir ku yaala qoorta  kaas oo soo saaro hoormoonka tayroodh, kaasoo kaalin muhiim ah ka ciyaaraya dheef-shiid kiimikaadkaaga.

"Hyperthyroidism" waa marka uu kordho soo saarista Hoormoonada Thyroid, waana cilad ku timaada qanjirka oo ah xanuun,
 Tani waxay keeni kartaa isbeddel muuqaal ah oo kala duwan. Oo ay ugu horeyso kul badan ama hur badan in aad dareento oo lugaha iyo dhamaan jirka.

3= Daawooyinka aad qaadato ayaa keeni kara kulka jirka.

Daawooyinka qayb kamid ah ayaa sababa kuleel iyo dhidid joogta ah waxaana daawooyinkaas kamid ah

-antidepressants, including desipramine (Norpramin) and nortriptyline (Pamelor).
-hormonal medications.
-antibiotics.
-pain relievers.
-heart and blood pressure drugs.

Way yaryihiin dadka ay kulka ku keenaan daawooyinkan.

4= Cuntooyinka iyo cabitaanada qayb kamid ah ayaa sababi kara kulka jirka.

In aad qaadato cuntooyin iyo cabitaano kulul ayaa iyaguna sabab u noqon jara kulka aad dareemayso, cuntooyinkaasna waxaa kamid ah cuntooyinka fast food ahaanta loo shiilo oo saliida lagu shiilo, Kafayga iyo qamriga.

5=  "Anhidrosis" xanuunkan ayaa isna sababi kara hadii aad qabto in aad dareento kul badan,

 Anhidrosis waa xaalad aanad dhididi karin inta jidhkaagu u baahan yahay, taas oo horseedi karta kulayl badan.

6=  hadii aad qabto Sonkoroow/macaan ayaa sabab u noqon kara in aad kul dareento.

 Sonkoroowgu wuxuu kaloo kaa dhigi karaa inaad kuley badan dareento
Dadka qaba nooca 1aad iyo nooca 2aad ee sonkorowga waxay aad u nugul yihiin kuleylka. Tani waxay si gaar ah ugu badantahay dadka aanan xakamaynin Sonkorowga ay qabaan  kuwaas oo ay ka dhalato  dhibaatooyin gaara neerfaha iyo dhaawaca ku yimaada xididdada dhiigga.

7= 65 sano hadii aad ku dhawdahay ama aad dhaaftay ayaa iyudana ah sabab kale oo kugu keeni kara in aad kul dareento.

8= haweenku ay Caadadu ka guurto oo dhaafa 45 sano ama ku dhaw ayaa dareema kul badan oo qaarka sare ee jirka u badan waxaana sabab taas u ah isbadalka hoormoonada ah ku yimid haweenayda,

9=  Xiliga Caadada ay gabadhu u joogto ayaa iyaduna ay dareemi kartaa kul badan waxaana u sabab ah isbadalada hoormoonada ee dhacaya waqtigaas.

10= Hooyada uurka leh ayaa iyudana si lamid ah dareenta kulkaas maadaama ay iyudana uu is badal ku imaanayo xiliga uurka hoormoonadeeda.

11= Dhaawac gaara neerfayaasha ah mid kamid ah kuwa ugu badan ee kulka jirka sababa.

 Haddii aad u maleyso inaad la kulantay mid ka mid ah xanuunadan ama xaaladahaa aan soo taxay ee  kor ku xusan, fadlan ballan ka sameeyso Dhakhtarkaada si uu kuu caawiyo.

Hadii aad isku aragto calaamado kale oo dheeraad ku ah sida
-dhidid badan iyo kul joogta ah habeenkii.
- miisaankaada oo hoos u dhacaya
-garaaca wadnaha oo badan ama yaraada
- xanuun xabadka ah
- ama calaamado ka dheeraad ah intaas fadlan horey katag goob caafimaad si laguu caayaraada.



Fadalan Gaarsii asxaabtaada una SHARE garee ama halkaan uga wac qof kuu muhiim ah si uu u faaiideysto.

Dr amen


Wednesday, June 3, 2020

Daweynta Gaaska iyo Cunnooyinka la rabo in la cuno halkan kaga BOGO

Daweynta Gaaska iyo Cunnooyinka la rabo in la cuno halkan kaga BOGO
......✓✓✓✓

Fadlan share garee si ay u gaadho dadka la dhiban xanuunkan gaaska.

Daawaynta Gaaska dhanka dawada...

Si loo daweeyo dhibaatooyinkii uu keenay iyo calamadaha uu qofku dareemayo, waxaana kamid ah dawoyinka ,Omeprazole/ lansoprozole/ eprix/ dompridone/ aluminum sulfate/ misoprostol/ metronidazole/ iyo kuwo kale. 

Fiiro gaar ah 

Dawooyinkaan waxa ay isugu jiraan kuwo bacteriyada gaaska lagula dagaalamo, kuwo xoojiya/ kuwo dhaawaca caloosha yareeya/ iyo kuwo dhecaanada dheefshiidka yareeya.

Markii uu qofku dawooyinkaan qaato oo uu ka bogsoodo gaaska  hadii uu sii wadao dawadii waxa uu la kulmi karaa xaalado ay sababeen dawooyinka waxaana kamid ah.

Xanuun lafaha ah oo ku bilaabta qofka dawada gaaska waqti dheer wada dheecaanka dheefshiidka oo yaraada, iyo hurdo laaan.

Si xaaladahaan looga gaashaanto  qofku marka uu ku caafimaado dawada gaaska waa in uu joojiyaa taa badalkeedana si uusan ugu soo laaban sidaan sameeyaa.

Cuntada koobaaad ee gaaska lagu daweeyo.
Isticmaal toon maxaa yeelay toonta waxa ay awood u leedahay burburinta bacteriyada iyo fungalka.

Si aad ahna waxa ay ugu wanaagsantahay bacteriyada gaaska keenta ee (h.pylori)
Waxaa laga yaabaa in aadan isku taxalujin laakiin waa dawo si fudud aad u isticmali karto aadna u yareyn doonta gubashada qalbiga iyo boga.

Marka hore qolofta toonta qaado oo ha iska badin wax yar rug sidaa ku wad kadib maalmo kordhi oo wax yar jabso kadibna joogtay insha allah waad ka guulaysandoontaa gaaska.

Cuntada labaad ee gaaska lagu daweeyo.

Isticmaal dawooyinka bogsiiya dhaawaca caloosha yareeyana calamadaha gaaska.

Waxaa kamid ah sanjabiil waliba nuuca qoyan ee meelaha dawooyinka dabiiciga ah lagu gado taalaa.

Tufaaxa la shiiday ee cabitaanka loo diyaariyay
Sacafaraanka qudaarta lagu kalar badalo.

Cananaaska nuuciisa aan la shiidin ee qudaarta ah

Karootada cabitaan ahaan oo la badsado

Caleenta cagaaran ee shaaha.

Sidaa oo kale wax aaad isticmaali kartaa cuntada uu fitamin A ku badanyahay sida beerka, begelka, karootada, sabiibka iyo kuwo lamid ah.

Maxaa yeelay fitamin A waxa uu muhiim u yahay shaqada caloosha iyo soo kabashada dahaarka caloosha.

Cuntada sedaxaad ee gaaska.

Ka fogaaw cuntada ama cabitaanka kugu kiciya calaamadaha gaaska.

Dadka qaar waa ay garanayaan waxa ku kiciya gaaska hadana iskama deynayaan taasina waa mushkilo uu qofku keensanayo hadana uu xanuunkii kacabanayo.

Hadii aadan aqoon nuuca cunto kugu kiciya waa ay fududahay garashadiisa.

Ilaa labo isbuuc qor cuntada ama cabitaanka  aad isticmaashay iyo saacada aad isticmaashay habeen iyo maalin kadibna qor xiligiga aad calaamadaha dareentay.

Kadib qiyaas xariirka ka dhaxeeya cuntadii aad isticmaashay iyo calaamadaha aad la daristay.
 kadibna xaqiiji cuntada kugu keentay markalena ha isticmaalin.

Tusaale:  baasto ayaad basbaas ku cuntay kadib saacado waxaad aragtay kuleel badan iyo wadna garaac, waad xaqiiqsan kartaa waxa kugu keenay.

Tusaale kale:  waxa aad isticmaashay cocacola iyo pizza  kadib saacado waxaad dareentay lalabo kuleel iyo wadna garaac , dib ayaad u xasuusatay waxaad isticmaashay waana aad ogaatay waxa ku haya iyo waxa kugu kiciyay.

Cuntada afaraad ee gaaska.

Xaqiiji in aad cuntadaada si dhab ah u badashay oo aadan ku ekaan waqti gaaban.

Hadii aad rabto in aad si toos ah uga guulaysato gaaska waxaa dhab ah in lagaa rabo badalid nololeed.

Cun raashin isu dheeli tiran kana kooban raashinka qolofta leh iyo qudaarta cagaaran iyo mida miraha ah ee aan warshadaha soo marin.

Cuntada shanaad ee gaaska.

Ugu danbayn ha isticmaalin cuntadaan oo ka fogaw waxyeelada dheefshiidka iyo difaaca jirkaaaga.

Ha cunun cuntadaan.
Basbaaska
Sabuulka 
Cuntada la qamiiriyay
Digirta iyo salbukada
Shukulaatada
Cabitaanada ashitada leh sida cocacola
Cuntada warshada soo martay
Kafeega
Kuntada saliida ama baruurta leh.

 Dr Cabdiraxmaan Maxbuub.
Balanteenu waa Soomaali Caafimaad Qaba.

Monday, June 1, 2020

waxbadan ka ogaw qoyaanada aan caadiga ahayn ee ka yimado xubinta taranka dumarka.

waxbadan ka ogaw qoyaanada   aan caadiga ahayn ee ka yimado xubinta taranka dumarka

qoyaanada aan caadiga ahayn ee ka yimaado xubinta taranka dumarka 

qoyaanada aan caadiga ahayn ee ka yimaado xubinta taranka dumarka waa qooyaan leh ur aan caadi ahayn iyo midab aan caadi ahayn 
qoyaanadaas inta badan waxaa la socdo cun cun iyo xanuun 

hadaba maxaa sababo qoyaanada aaan caaadiga ahayn ee ka yimaado xubinta taranka dumarka 

waxa ugu badan ee sababo qoyaanada aan caadiga ahayn ee ka yimaado xubinta taranka dumarka waa caabuqa loo yaqaan yeast infection iyo bacterial vegenosis sido kale waxyaabaha sababo qoyaanka waxaa ka mid ah marka dumarka dhalmada gooy rabaan waxaa la arkaa qoyaan yimaado lakΓ¬in qoyaankaas wax dhibaato ah malahan 

sido kale qoyaanka ka yimaado xubinta taranka dumarka waxay calaamad u noqon karaan qaar ka mid ah cudurada galmada ku faafo 
 
waxyaabaha kale ee sababa  qoyaanka aan caadiga ahayn waxaa ka mid ah 

1-kansarka ku dhaco afka hore ee minka 
2-kansarka ku dhaco xubinta taranka dumarka
3-isku furanka 
4-dhalmo gooynta dumarka

waxyaabahan soo socdo midkood haddii aad aragto waxaa muhiim ah in aad dhaqarka aado 

1-qoyaaan cagaaran ama jaalo ah ama aad u adag 

2-xubinta tarankaa aad u ureeso 

3-gaduud 'cun cun gobasho hadii aad ka dareento xubinta taranka 

4-hadii aad aragto dhiig bax yar aan xariir lalaheen waqtiga caadada 

dumarka qatarta ku jiro in ka yimaado qoyaanka aan caadiga ahayn waxaa ka mid ah 

1-dumarka isticmaalo qalajiyayaalka tirada badan 

2-marka sare u kaco heerka hormonka estrogen gaar ahaan xilliga uurka 

3-dumarka qabo cudurka sokorta hadana aan la xakameen 

4-dumarka difaaca jirka hooseyo

sidee loga hortagaa qoyaanka aan caadiga ahayn ee ka yimaado xubinta taranka dumarka 

1-ilaali nadaafada xubinta taranka adigoo isticmaalayo saabuun aan caraf badan laheen iyo biyo fara badan si aad u ilaaliso nadaafada 

2-isticmaal nagis kugu haboon waxaa wanaagsan in hareeraha xubinta taranka markasto ahaato mid qalalan nagiska ugu wanaagsan waa midka suufka ka sameesan
sido kale waxaa wanaagsan marka aad seexaneso in aad seexato nagis la aan 

3- marka aad qubeesato ka dib waxaa wanaagsan in aad qalajiso xubinta taranka

4-ha xeran dhar kugu dhagan dharka kugu dhagan waxay keenaaan dhidid fara badan iyo qandac waxayna kicin karaan caabuq 

5-si joogto ah u badal nagiska iyo waxyaabaha kale aad isticmaasho xilliga caadada

W/Q talooyin caafimaad 

Abdikadir M. Abdullahi 

Wacyigelin ku saabsan Isnidhaamis (Scabies):

  Wacyigelin ku saabsan Isnidhaamis (Scabies): Isnidhaamisku (Scabies) waa mid kamid ah cudurrada faafa ee ku dhaca maqaarka kaas oo ay sa...