TAXANAHA CAAFIMAADKA (8). MADAX XANUUNKA GOGOSHA LA QAADO.

     TAXANAHA CAAFIMAADKA (8)

     

     MADAX XANUUNKA GOGOSHA LA QAADO.

     CILMI BAARIS!!

 Madax xanuunka galmada waxaa keena galmada - gaar ahaan kacsiga.  Waxaad dareemi kartaa xannuun caajis ah oo ka jira madaxaaga iyo qoortaaga oo kor u kaca marka xiisaha galmada uu kordho.  Ama, badanaa, waxaad la kulmi kartaa madax xanuun lama filaan ah, daran kahor ama inta lagu jiro kacsiga.

 Badanaa madax xanuunka galmada ma ahan wax laga walwalo.  Laakiin qaar ayaa calaamad u noqon kara wax culus, sida dhibaatooyinka xididdada dhiigga siiya maskaxdaada.

 

      Astaamaha

 Waxaa jira laba nooc oo madax xanuun galmo ah:

 ● Xanuun caajis ah oo ka jira madaxa iyo qoorta oo sii xoogeysanaya sida xiisaha galmada u kordho.

 ● Madax xanuun lama filaan ah, daran, oo ku dhaca wax yar ka hor ama xilligii kacsiga.

 ● Dadka qaarkiis, labada nooc ee madax xanuun waa la isku daraa.

 ● Badi madax-xanuunnada galmada waxay socdaan ugu yaraan dhowr daqiiqo.  Kuwa kale ayaa laga yaabaa inay raagaan saacado ama xitaa laba ilaa saddex maalmood.

 ● Dad badan oo qaba madax xanuun galmo ayaa iyaga kala kulmi doona kooxo dhowr bilood gudahood, ka dibna waxay aadi karaan sanad ama ka badan iyagoo aan lahayn wax madax xanuun galmo ah.  Ilaa kalabar dhammaan dadka qaba madax-xanuun galmo waxay la kulmaan muddada lix bilood ah.  Dadka qaar ayaa laga yaabaa inay yeeshaan hal weerar oo keliya inta ay nool yihiin.

     Goorta la arko dhakhtar.

 Madax xanuunka galmada badanaa ma aha wax walaac keena.  Laakiin la tasho dhakhtarkaaga isla markiiba haddii aad isku aragto madax xanuun inta lagu jiro dhaqdhaqaaqa galmada - gaar ahaan haddii ay ku bilaabato si kadis ah ama ay tahay madax-xanuunki ugu horreeyay ee noocan ah.

   Sababaha

 ● Nooc kasta oo hawlo galmo ah oo u horseedaya kacsiga ayaa kicin kara madax xanuun galmo.

 ● Bilaabis-bilow iyo gaabis-dhismo madax-xanuun waxay noqon kartaa cilado madax-xanuun aasaasi ah oo aan lala xiriirin xaalad kasta oo salka ku haysa.  Madax xanuunka galmada ee si lama filaan ah u yimaada waxay u badan tahay in lala xiriiriyo:

● Ballaarin ama xumbo ku haysa darbiga halbowlaha madaxaaga dhexdiisa (aneurysm intracranial)

 ● Xidhiidh aan caadi ahayn oo u dhexeeya xididdada  dhiigga iyo xididdada maskaxda (cillad arteriovenous) oo dhiig ku daadata meel dareeraha ka buuxo laf-dhabarka maskaxda iyo hareeraheeda.

 ● Dhiig ku qulqulaya darbiga halbowlaha keena maskaxda (kala-baxa).

● Faalig.

 ● Cudurka halbowlayaasha wadnaha.

 ● Isticmaalka daawooyinka qaar, sida kaniiniyada ka hortagga uurka.

● Caabuq ka yimaada infekshannada qaarkood.

 ● Madax xanuun galmo oo la xidhiidha miyir beelid, matag, qoor adag, calaamadaha kale ee neerfaha iyo xanuun daran oo soconaya in ka badan 24 saacadood waxay u badan tahay inay sabab u yihiin sababo jira.

    Waxyaabaha halista ah.

 Madax xanuunka galmada ayaa saameyn ku yeelan kara qof walba.  Laakiin arrimaha halista ugu jira madax-xanuunkan waxaa ka mid ah:

■ Ahaanshaha lab.  Ragga ayaa u nugul galmada madax xanuun.

■ Taariikhda dhanjafka.  U nuglaanta madax xanuunka dhanjafku waxay kordhisaa halistaada madax xanuun galmo.

    Ka Hortagga.

 Mararka qaarkood madax xanuunka galmada waxaa looga hortagi karaa iyadoo la joojiyo howlaha galmada ka hor inta aan la sameynin kacsiga.  Qaadashada door firfircoon inta lagu guda jiro galmada sidoo kale way caawin kartaa.

W/Q: Abdikadir M. Abdullahi