Guuxa Dhagaha laga maqlo caafimaad ahaan waxaa loo yaqanaa Tinnitus.

 Guuxa Dhagaha laga maqlo caafimaad ahaan waxaa loo yaqanaa Tinnitus. 

waana xaalad qofka uu maqlaayo guux ama shanqar aan aan ka jirin deegaanka Ama agagaarkisa.

inta badan ciladaan waxaa lagu arkaa dadka dadoodu weynatahy sidoo kale  waxaa lagu arki karaa 15 -20 jirada.

Mahan xaalad halis ah oo  qatar  caafimaad keeni karto,  waxaa dhacada ciladaan in ay ka sii darto marka da'da qofka sii siyaado.

▪Maxaa sababo guuxa dhagaha.

1- Maqalka qofka yaraado inta badan waxaa lala xiriiriyaa da'da.

2- Sidoo kale waxaa kaana ka shaqeenta meelaha buuqa badan sida warshadaha.

3- isbadal ku yimaada lafaha yaryar Ee ku yaalo gudaha dhagata.

4- sidoo kale xalaadan waxaa keenta dhaawac soo gaaro Gudaha dhagaha.

5- cuduro iyo dhibaatoyin kale Ee ku imaada xididdada dhagaha sida:

A- xididada adkaado.

B- Burooyin ka so baxo madaxa iyo qoorta, kuwaas sameen ku yeesho xididada.

C- dhiig karka.

D-xididada u sameesmo si qaab daran.

Sidoo kale xaaladan waxaa sabab Daawoyinka qaar sida:

1- Noocyo ka mid ah dawooyinka qalajiyayaasha sida : Erothromycine 

Neomycine vancomycine)

2-  Daawooyinka lagu daweeyo xanuunka kansarka (cancer)

3- qaar ka mid ah dawooyinka malariyada sida quinine-ta.

4-i sidoo kale waxaa sabab daawada asprin-ka.

▪Dadka qatarta ugu jiro cildaan waxaa ka mid ah:

1- Dadka ka shaqeeyo meelaha buuqa iyo sabaxabka bada.

 

2- dadka da'dooda wayn tahay.

3- Ragga 

4-dadka isticmaala muqaadaradka sida sigaarka.

5-  sidoo kale waxa uu halis ku yahay dadka qabo cudurada ku dhaco xididada sida dhiig karka.

▪Dhibaatoyinka ka dhalan karro Guuxa  dhagaha waxaa ka mid ah:

 

Daal,wal wal, hurdo la'aan, Niyad jab, caro fara badan, xusuusta iyo xifdinta oo yarta.

▪Sidee looga hortagi karaa ciladaan.

Guuxa dhagaha inta badan waxay ka dhalataa waxyaabo laga hortagi karo.

✔Sidee looga hortagi karaa.

1-  Dadka ka shaqeya warashadaha iyo meelha kale oo buuqdo badan yahay, waxaa wanaaagsan in ay isticmaalan  qalabka  dhagah lagu xiro oo hoos u dhigaa dhabaqa warashadaha.

2- sidoo kale waxaa wanagsan in aad codka ka yareeso marka aad sameecadaha dhagesaneso.

3- waa in aad ka hortagtaa xanuunda iyo dhibaatoyinka kale Ee sameya dhagha oo qaado Talooyinka hoos ku qoran:

A-samee jimicsi joogto ah.

B-qaado cuno isku dheeli tiran.

Daaweynta waxey ku xidhantahy waxa sababay, fadlan la xariir dhakhtarka qaabilsan cunaha iyo dhagaha.

Share-dheh oo gaarsii asxaabtada si ay uga faaideystaan.

Mahadsanidiin 

Wax badan Ka Ogow Sababta Ukunta Karsan Ugu Wanaagsan tahay in Lagu quraacdo Xilliga Quraacda, Dadka Waa Weeyn iyo Caruurtaba.?

 Wax badan Ka Ogow Sababta Ukunta Karsan Ugu Wanaagsan tahay in Lagu quraacdo Xilliga Quraacda, Dadka Waa Weeyn iyo Caruurtaba.?

Waxaan Halkan Kugu Soo Gudbin Doonaa Cilmi baaris Ku Saleeysan aqoon Cilmiyeed , Waxaan Hubaa inaad Ka faa'ideysan doontid , Waa Haddii Aad Waqti Kooban Siiso aqrinta qoralkan Haddaad daahsan tahay Waqti Kale .!

1:  Waxaa La Sheegaa Qofka Mar Walba Ku Quraacdo Xabad beedh ah {Ukun ah} Waagu Markuu baryo , Miizaanka Qofkaas Waa Uu Xafidmaa Dheeli tirnaada , Mana Kordhayo Mana Ka Nuqsaamayo.

2: Ukunta Karsan Waxeey Ka Mid tahay Maadooyiinka Aad Uga qeeyb qaato Sara U Kaca Shaqada dheefshiidka Waxeeyn Jirka Siisaa Heerkul Ku Haboon Oo Wanaagsan.

3: Shaqada Beerka Oo Si Wanaagsan U Shaqeeyo ayeey qeeyb Ka tahay Si gaar ah Maaddo lagu Magacaabo " Koline' Oo Ku jirto Ukunta Karsan ayaa Si Wanaagsan Uga qeeyb qaadato Habsame U Socodka Wareegiisa Shaqada.

4: Awoodda Caqliga ayeey Xoojisaa isla Maadadan lagu magacaabo"  Koline" Ayaa Si Weeyn Uga qeeyb qaadato Soo Celinta Xasuusta iyo Xifdinta 

Gaar Ahaa inaad Wax badan Tarkiizka Saarto Sidaa darteed Waxaa lagula taliyaa in Caruurta Subaxdii Labaxo Oo Ukun ah loo Kariyo.

5: Waxeey Xoojisaa difaaca jirka Oo Waxaa Yaraado Awoodii ay Cudurada jirka Ku Soo Wareeri lahaayeen.

5: Waxeey Ka Kooban tahay Ukunta Karsan Fitimiinada Kala ah Vitamin A Vutamin B iyo Aasiidhka Nuuca Folic"

Waana Maaddoyiinka Ugu Muhiimsan Ee Xoojiya difaaca jirka Aadanaha.

7 : Vitamin D Oo Ka Mid ah Kuwa Ugu badan Ee Laga Hela Ukunta Karsan 

Waxeey Ka qeeyb qaadataa Dhismaha lafaha Waxaa intaas Sii dheer Waxeey yareeysaa Xanuunka Xubnaha Kala gooysyada Ku dhaca.

☞" Ugu Dambeeyn Salliga Nabiga Oo Aad badiso Waxa ay Kaa yareeysaa Murugta iyo Walaaca War Warka iyo Caloolyowga Ha Hilmaamin inaad Ku Salliso Ka dib faafi.✍💔

𝗜𝗻𝗷𝗲𝗰𝘁𝗶𝗼𝗻 (𝗗𝘂𝗿𝗶𝗶𝗻𝗸𝗮)

 𝗜𝗻𝗷𝗲𝗰𝘁𝗶𝗼𝗻 (𝗗𝘂𝗿𝗶𝗶𝗻𝗸𝗮)

Duriin waxaa loo qeybiyaa afar qeybood oo kala ah 

1 Intramuscular injection (duriinka muruqa dhexdiisa) I.M

2 Intravenous injection (duriinka xididka dhexdiisa) I.V

3 Inter derma injection (duriinka maqaarka dhexdiisa) I.D

4 Subcutaneous injection (duriinka baruurta dhexdeeda) S.C

IntraMascular Injection (I.M)

Waa ku shubid si toos ah loogu shubo daawo nudaha dhexdiisa nudahaasoo ah kan muruqa. Ujeedaduna waxay tahay si ay daawada u gaarto jirka intiisa kale muddo aan ka badnayn 10-30 daqiiqo.

𝗦𝗶𝗱𝗮 𝗹𝗼𝗼 𝘀𝗮𝗺𝗲𝗲𝘆𝗼 𝗗𝘂𝘂𝗿𝗶𝗻𝗸𝗮

1 Soo qaado syringe and needle with sterile

2 Soo qaado suuf antiseptic wata

3 Haddii ay daawada budo tahay soo jiido water for injection inta CC ee aad dooneysid kadibna ku shub daawada budada ah, rux ilaa ay ka qasanto daawada kadibna soo jiido qiyaasta aad rabto

4 Aaryo bixin ku samee cirbada.

5 Dooro meesha aad rabto inaad durto

6 In yar marada kabanee meesha aad rabto inaad durto.

7 Si tartiib ah u garaac meesha aad rabtid inaad durto adigoo ka koontaroolayo in ay 

barar leedahay meesha ama ay casaan tahay oo ay boog ka hooseyso ama ay daawo hore fariisatay

8 Soo qaado suufkii kuu diyaarsanaa kadibna mari meesha aad duri rabtid.

9 Gacanta bidix ku qabo cirbada hab durin sagaashan “90”.

10 Ku qabo farta iyo suulka isku xiga muruqa adigoo kor u soo jiidayo waa haddii uu 

qofku yahay qof caato ah ama qof yar. Balse haddii uu qofku yahay qof buuran in yar kala siki muruqa. 

11 Gali cirbada muruqa adigoo silingada u qabanayo sida qalinka oo kale.

12 Markaad cirbada galineyso muruqa gali meesha aad nadiifisay adigoo iska dhigayo 

sida qof wax tuurayo oo kale xoogna aanan isticmaaleyn, Soo qaado suuf antiseptic wata

13 Cirbada marka aad geliso kadib farta iyo suulka ka qaad maqaarka oo qabo halka ay iska galaan maqaarka iyo cirbada.

14 Dib usoo jiid silingada si aad u hubiso in ay cirbada ku jirto muruqa iyo in kale, haddii uu dhiig soo raaco waxay muujineysaa in ay cirbada ku jirto xididka, ka saar cirbada oo geli meel kale haddii sidoo kale cirbada ay soo raacdo hawo ka saar, balse haddii aysan hawo iyo dhiig midna soo raacin waxay muujineysaa inay cirbada ku jirto muruqa, haddaba si tartib ah ugu shub daawada hana ku boobsiin, kadibna marka aad ku dhameyso si tartiib ah uga saar cirbada oo ku jajabi suuf meesha aad durtay.

N.B Waxaad durtaa sinta afar qeybood qeybta sare ee dibada xigta. Halka kan 

bowdadana laga duro saddex qeybood qeybta dhexe.

𝗙𝗮𝗱𝗹𝗮𝗻 𝘀𝗵𝗮𝗿𝗲 𝗱𝗵𝗲𝗵

𝗧𝗮𝗹𝗮𝗮𝗹𝗸𝗮

 𝗧𝗮𝗹𝗮𝗮𝗹𝗸𝗮

Tallaalka waa daawooyin la siiyo hooyooyinka iyo dhallaanka si ay isaga difaacaan cudurada. 

ilmaha marka ay dhashaan waxaa laga tallaalaa cudurka qaaxada waxaana 

la siiyaa tallaalka loo yaqaano (B.C.G.) waxaa kale oo laga tallaalaa cudurka dabeysha waxaana la siiyaa tallaalka loo yaqaan (O.P.V.) afartan baxa ka dib waxaa laga tallaala tallaalka saddexan ee loo yaqaan (D.P.T.) oo ay la socota polio. Bil kadibna waxaa laga tallaalaa tallaalka seddexan iyo polio haddana bil kadib waxaa la siiyaa tallaalka 

saddexan oo ay la socoto Polio. ilmuhu marka ay gaaraan 9 bilood iyo wixii ka sareeya waxaa la siiyaa tallaalka jadeecada ee loo yaqaan (measles vaccine) M.V. ilmuhu marka ay gaaraan 10 bilood iyo wixii ka sareeya waxaa la siiyaa tallaalka saddexan (D.P.T) iyo (polio) oo loo yaqaano (booster) 

𝗠𝗲𝗲𝗹𝗮𝗵𝗮 𝗹𝗮𝗴𝗮 𝘁𝗮𝗹𝗮𝗮𝗹𝗼

𝗕.𝗖.𝗚 waxaa laga tallaalaa gacanta bidix maqaarka hoostiisa (interdermal)

𝗗.𝗣.𝗧 waxaa laga tallaalaa labada bowdo ee muraqyada hadba tii aad doonto 

𝗠𝗘𝗔𝗦𝗟𝗘𝗦 waxaa laga tallaalaa garabka midig ee baruurta hoosteeda (subcutaniously)

𝗣𝗢𝗟𝗜𝗢 waxaa laga siiyaa labo dhibcood oo afka ah haddii uu shubmayana 3 dhibcood 

𝗧𝗘𝗧𝗔𝗡𝗨𝗦 teetanada haweenka waxaa laga tallaalaa labada garab ee muraqyada 

hadba kii aad doonto (intermuscular)

𝗗𝗵𝗶𝗰𝗶𝘁𝗮𝗮𝗻𝗸𝗮 𝗧𝗮𝗹𝗮𝗮𝗹𝗸𝗮

 

1)Tallaalka waxa uu dhacaa marka uu kululaada ama qabowga ka bato 

2) Marka meel qorax ah lagu bixiyo 

3) Marka waqtiga dhicitaanka la gaaro 

4) Silsilada keydinta qabowga oo lunto 

𝗦𝗵𝗮𝗿𝗲 𝗱𝗵𝗲𝗵 𝗼𝗼 𝗹𝗮 𝘄𝗮𝗱𝗮𝗮𝗴 𝗮𝘀𝘅𝗯𝘁𝗮𝗱𝗮 𝗸𝗮𝗹𝗲

Abdikadir M. Abdullahi 

ACUTE PANCREATITIS.

 Acute pancreatitis. 

𝗦𝗔𝗡𝗝𝗔𝗕𝗜𝗜𝗦𝗛𝗔 𝗜𝗬𝗢 𝗖𝗔𝗔𝗙𝗜𝗠𝗔𝗔𝗗𝗞𝗔.

 𝗦𝗔𝗡𝗝𝗔𝗕𝗜𝗜𝗦𝗛𝗔 𝗜𝗬𝗢 𝗖𝗔𝗔𝗙𝗜𝗠𝗔𝗔𝗗𝗞𝗔

Sanjabiilku wuxuu ugu horreeyaa geedo daaweedyada, waxaana lag isticmaalaa wadamo aad u badan, waxaana warbixinta caafimaadkisia laga dhaxlay hindida iyo shiineeska oo weligood u adeegsan jiray in ay ku daaweeyaan xanuunno aan la soo koobi karin.

Laakiin cilmiga cusub, cilmibaarisyo dhowr ah oo lagu sameeyay sanjabiilka waxaa ka soo  baxay dhowr  aarimood oo kal ah:

● Waxaa la ogaaday in sanjabiilka uu alle ku abuuray 115 walxo oo faa'ido u leh caafimaadka laakiin waxaa ugu muhiimsan wax loo yaqaano "Gingerol" oo ka faa'ido badan daawooyin kiimiko ah oo hadda jira loona adeegsado xanuuno kala duwan in lagu daaweeyo.

Maadada Gingerol waaa maado sun-saare iyo caabuqdile xoog leh, waana xanuun baab'iye isku jiro!!!.

● cudurka ugu horreeyo oo sanjabiilka daawo u yahay ama ka hortag loogu adeegsado waa wadna xanuunka iyo wadna howlgabka, 

wuxuu sanjabiilka, tuunta iyo basashaba siyaadiyaan qulqulka dhiiga, waxayna la mid tahay daawada "Asprin-ka" ee la siiyo dadka wadnaha ka xanuunsan, 

waxay kaloo awood siiyaa murqaha wadnaha maadaam uu daciifay, waxayna u shaqeysaa sida daawo loo yaqaano "Digoxin" oo wadnaha murqahiisa ka shaqaysiiso, 

Waxay kaloo waasicisaa howlbowlayaasha dhiiga qaado, waxayna qabataa daawooyink wadnaha ee howshaas loo qaato oo loo yaqaano "Vasodilators", sidaas awgeed sanjabiilku wuxuu kulansaday faa'idada daawooyinkii loo wada qaadan jiray howlgabka wadnaha,

● Sanjabiilku wuxuu kaloo alle ku abuuray awood lalabo dajin iyo matag ka hortag, waana sababta loogula taliyo in haweenka ay adeegsadaan ku kotaroolidda wallaca,

maadaama daawooyinka badanaa lalabada iyo mataga loo qaato uurka ay saamayn ku yeelan karaan uurjiifka, waxaa hooayda lagula taliyaa in ay isticmaasho sanjabiilka,

 waxaa jiro kaniiniyaal laga sameeyay sanjabiilka oo laga helo wadamada qaar, laakiin waxaad badalkooda isticmaali kartaa ni sanjabiilka nooca qoyan aad biyo la dhigto, kadibna biyahaas aad cabto markii lalabo ku qabataba, sanjabiilka ha ruugin wuxuu kugu kicin karaa gaaska.

● Waxaa kaloo sanjabiilka loo adeegsadaa calool xanuunka, calool majiirka iyo dheefshiid xumada, iyadoo loo cabo sidii cabitaan oo kale, wuxuuna ka hortagaa laguna daweeyaa calool fadhiga, 

Dadka ka sheegto dheefshiid xumada, waxaa lagula taliyaa in ay toonta iyo sanjabiilka badsadaan, 

● Sanjabiilku wuxuu sare u qaadaa difaaca jirka isagoo firfircooni galiyo unuygyada difaaca jirka ka qayb qaato khaas ahaan kuwa "lymphocytes-ka" loo yaqaano oo howshuudu ka mid tahay la dagaallanka feyrasyada, sidaas darteed hergabka iyo wixii la mid ah, sanjabiilku aad buu wax uga taraa, 

● Cilmibaaris lagu sameeyay awoodda antibiotic ahaan ee sanjabiilka waxaa lagu ogaaday inuu ka awood badan yahay daawooyinka ay ka mid yihiin: Ampicillin, Tetracycline iyo Chloramphenicol-ka,

 waxay dhakhaatiirtu dhahaan, haddii aad qalliin galaysid ama markaa qalliinka ka soo baxdid oo aad ka cabsi qabtid in aad infekshan ka qaadid meesha lagaa qalay, marso saliidda sanjabiilka, 

 

waxay ka awood badan tahay qallajiyayaasha la liqo, tani waxaa la mid ah oo badalkeeda isticmaali kartaa saliida dhaga-yaraha, 

● Sanjabiilku wuxuu leeyahay awood uu kaga takhallusi karo jeermiska fangaska loo yaqaano oo badanaa keeno caabuqyada maqaarka, waxuu sanjabiilka koobka u qaaday 29 daawo oo la barbardhigay awooda jeermis dilidda fangaska.

● Sanjabiilka qoyan wuxuu bogsiiyaa nabraha caloosha ku samaysma oo gaaska uu keeno, waxaana baaritaan lagu ogaaday arrintaan sanadkii 1980-kii, waliba waxaa waagaas lagu taliyay in lagu badalo daawo loo qaadan jiray laabjeexa oo loo yaqaano "Prevacid"

● Sanjabiilku waa xanuun baab'iye sida dhegayaraha oo kale, wuxuuna ku fiican yahay xanuunada ay neerfaha keenaan.

● Sanjabiilku wuxuu kaloo siyaadiyaa awooda hormoonka insulin-ka waxaana lagula taliyaa dadka qabo sokorowga nooca 2-aad, in ay badsadaan sanjabiilka si shaqada hormoonka naaquska ah u siyaado.l

Sanjabiilku waa geed siyaabo kala duwan loo adeegsan karo, qaab cabitaan, qaab cayriin, qaab saliid, qaab shaah, qaab budo iyo qaabab kalaba, intaba waxaa la ogaaday in watarkiisu uusan isbadalin.

Su'aashaada labaad ee ku saabsan basasha qoraal gooni ah ayaan uga hadlin doonnaa insha'llah.

Fadlan la wadaag walalaha

Abdikadir M. Abdullahi 

𝗧𝗲𝗲𝘁𝗮𝗻𝗼.

 𝗧𝗲𝗲𝘁𝗮𝗻𝗼

Cudurkaan waa cudur ka mid ah cudurada faafa (communicable diseases) gaar ahaan lixda cudur ee dilaaga ah (six killer diseases)

𝗪𝗮𝘅 𝘆𝗮𝗮𝗯𝗮𝗵𝗮 𝘀𝗮𝗯𝗮𝗯𝗮 𝗰𝘂𝗱𝘂𝗿𝗸𝗮𝗮𝗻

Cudurkaan waxaa sababo noole bacteria oo lagu magacaabo (Clostridium Tetani)

bacteriyada keentay cudurkaan waxa ay jirka ku gashaa marka waxyaabo wasaqeysan ay mudaan ama ay gooyaan qofka jirkiisa, 

waxa kale oo ay jirka ku geli kartaa marka 

meel nabar ah ama dhaawac ah ay taabato ciid wasaqeysan Bacteriyada keentay cudurkaan waxaa laga helaa ciida iyo calyada xayawaanka.

Bacteriyada keenta cudurkaan waxay ku kortaa boogaha iyo dhaawacyada waxayna soo saartaa sun xanuun badan Suntaasina waxay si dhaqsi leh u raacdaa qulqulka dhiigga (blood stream) 

waxayna weerartaa habdhiska dareen wadka (nervous system) suntaasina waxay sababtaa in ay murqaha qofka soo kogaan taasina waa calaamada ugu muhiimsan ee lagu garto qofka qaba cudurka Tetanada 

𝗫𝗶𝗹𝗶 𝗵𝘂𝘂𝗿𝗶𝘀𝗸𝗮 𝗖𝘂𝗱𝘂𝗿𝗸𝗮

Xilli huuriska cudurkaan waa 2 ilaa 16 maalmood

𝗖𝗮𝗹𝗮𝗮𝗺𝗮𝗱𝗮𝗵𝗮 𝗖𝘂𝗱𝘂𝗿𝗸𝗮

1 Qofka oo aan afka kala furi Karin 

2 Qofka waxaa ku adkaada wax calalinta

3 Bukaanka oo ay murqihiisa soo kagaan

4 Bukaanka waxaa lagu arkaa naxdin daran 

5 Bukaanka oo carrabka ruugo 

6 Dhabarka oo gadaal u goto 

𝗣𝗮𝘁𝗶𝗲𝗻𝘁 𝗖𝗮𝗿𝗲

1. Bukaanada qaba cudurkaan waa ay dhintaan haddii aysan helin Tetanus anti toxin iyo xanaano kalkaalnimo oo wanaagsan. 

2 Ka hor inta aadan u gudbin isbitaalka isticmaal Antibiotics sida Penicilline Pial haddii penicilline-tu allergic ku noqoto ugu badal Erythromycine 

3 Ka nadiifi boogaha ama dhaawacyada inta aadan ugudbin isbitaalka. 

4 Haddii aad ku aragto bukaanka oo ay murqihiisa soo kogaan isticmaal Valium 

lexadine Pial lixdii saacba mar adigoo ka isticmaalayo IV 

5 Waxaa kaloo la siiyaa Dextrose solution 5%.

𝗛𝗮 𝗵𝗶𝗹𝗺𝗮𝗮𝗺𝗶𝗻 𝗶𝗻𝗮𝗮𝗱 𝘀𝗵𝗮𝗿𝗲 𝗱𝗵𝗮𝗵𝗱𝗼.

Abdikadir M. Abdullahi