TB da laf- dhabarka ( POTT’s DISEASE ).

 TB da laf- dhabarka ( POTT’s DISEASE )

 

Waa maxay Qaaxadu ama  TB du ?

Qaaxada oo inta badan loo yaqaano TB waa cudur faafa. Waxa sababa nuuc kamida bacteria da loona yaqaan Mycobacterium Tuberclouses , badana waxay ku dhacda sanbabaha lkn waxay gaarta ama ay saamaysa meela badan( extra-pulmonary ) oo ay kamid tahay laf dhabarta oo aan si gooni ah uga hadli doono

Ku dhowaad 1/3 dadka adduunka ku nool waxay la bukaan qaaxada. Ku dhowaad 8 milyan oo qof ayaan sanadkiiba qaada qaaxada, sanadkiina waxaa u dhinta in ku dhow 2 milyan. Dalka Turkiga  ku dhowaad 25,000 ayaa sanadkiiba qaada cudurkaas in kale oo ku dhow 1,000 ayaa u dhinta cudurkaan

#TB_da_laf_dhabarta ( POTT’S DISEASE )

Tiibishada lafdhabarta waa xanuun ku badan dhulka soomaalida, waa xanuun qofka naafayn karo laakiinse la daawayn karo haddii waqti hore la ogaado.

Badanaa jeermiska qaaxada keeno wuxuu ka tagaa sambabada isagoo raacayo qulqulka dhiigga, kadibne wuxuu ku faafaa meelaha dhaw dhaw sida lafdhabarta halkaas oo uu ku tarmo, muddo kadib wuxuu baab'iyaa carjawda "disc"-ka u dhaxeeyo ricirrada lafdhabarta, kadib lafdhabartii ayaa isku soo dunto ( Pott’s disease )

Haddii aan xanuunkaan laga gaarin, 

lafdhabarta isku soo duntay waxay dhaawici kartaa neerfaha xangullaha, taasoo keeni karto inuu qofka ka naafoobo qeybta hoose ee jirka, kaadida iyo saxaradane uu xakamayn kari waayo.

Badana xanunka TB da laf dhabarta ( Potts disease ) sahal laguma ogaado oo waxa lagu baraaruga mar dhaawac ay gaarsiisay cinjirkii iyo laftii dhabarkaba waliba qaybta hoose ee LUMBERka

Cudurkaan TB da lafaha hadii aan la dawayn ugu danbayn wuxu sababi karaa laf dhabartii oo dhumisa qaab dhismeedki sida ( GASAR ama Tuur oo kale qofku inuu yesh )

Iyo walibain gabi ahaanba uu noqdo paralyse

 

#ASTAAMAHA TB da laf- dhabarka ( POTT’s DISEASE ) 

Waa maxay Qaaxadu ama  TB du ?

Qaaxada oo inta badan loo yaqaano TB waa cudur faafa. Waxa sababa nuuc kamida bacteria da loona yaqaan Mycobacterium Tuberclouses , badana waxay ku dhacda sanbabaha lkn waxay gaarta ama ay saamaysa meela badan( extra-pulmonary ) oo ay kamid tahay laf dhabarta oo aan si gooni ah uga hadli doono

Ku dhowaad 1/3 dadka adduunka ku nool waxay la bukaan qaaxada. Ku dhowaad 8 milyan oo qof ayaan sanadkiiba qaada qaaxada, sanadkiina waxaa u dhinta in ku dhow 2 milyan. Dalka Turkiga  ku dhowaad 25,000 ayaa sanadkiiba qaada cudurkaas in kale oo ku dhow 1,000 ayaa u dhinta cudurkaan

 TB_da_laf_dhabarta ( POTT’S DISEASE )

Tiibishada lafdhabarta waa xanuun ku badan dhulka soomaalida, waa xanuun qofka naafayn karo laakiinse la daawayn karo haddii waqti hore la ogaado.

Badanaa jeermiska qaaxada keeno wuxuu ka tagaa sambabada isagoo raacayo qulqulka dhiigga, kadibne wuxuu ku faafaa meelaha dhaw dhaw sida lafdhabarta halkaas oo uu ku tarmo, muddo kadib wuxuu baab'iyaa carjawda "disc"-ka u dhaxeeyo ricirrada lafdhabarta, kadib lafdhabartii ayaa isku soo dunto ( Pott’s disease )

Haddii aan xanuunkaan laga gaarin, 

lafdhabarta isku soo duntay waxay dhaawici kartaa neerfaha xangullaha, taasoo keeni karto inuu qofka ka naafoobo qeybta hoose ee jirka, kaadida iyo saxaradane uu xakamayn kari waayo.

Badana xanunka TB da laf dhabarta ( Potts disease ) sahal laguma ogaado oo waxa lagu baraaruga mar dhaawac ay gaarsiisay cinjirkii iyo laftii dhabarkaba waliba qaybta hoose ee LUMBERka

Cudurkaan TB da lafaha hadii aan la dawayn ugu danbayn wuxu sababi karaa laf dhabartii oo dhumisa qaab dhismeedki sida ( GASAR ama Tuur oo kale qofku inuu yesh )

Iyo walibain gabi ahaanba uu noqdo paralyse

 

 ASTAAMAHA TB da lafaha

Astaamaha hore waxay kala mid tahay TB da caadiga, Tusaala ahan qof ka ayaa lakulmi kara miisankisa oo yaraada , dhidid habeenkii ah , tabar-daro , qandho marna timada marna tagta  iyo dhabar xanuun

 

Astamaha aya isku badali kara ugu danbayn kuwa u qaasa TB da lafaa sida , dhabar xanuun , qofka oo dhinac u qaloocda , istaaga o ku dhiba , caabuq dhabarka ku dhasha iyo malax ( psoas abcess ), dareenka lugaha oo xumaada , kabaabyo iyo xanuun lugaha ah

 

DAAWAYNTA :

Waxa alle mahadiis ah in xanuunkan hadii xili hore laga gaaro dawayntiisa ay ku filantahay daawoyinka TB da ( ant TB drugs ) oo manta helidoodu ay fududahay ,waxaa macqul ah in ay ka waqti dheerato dawa qaadashadu TB da sanbabaha oo 6 ilaa 9 bilood ah , lkn sanad ayay gaari karta qadasha dawada TB da marka qofka laga dawaynaayo TB da lafaha.

Qore: Dr-Abdinur Garcadde

Abdikadir M. Abdullahi 

Wax badan ka ogaaw caabuqa ugu badan ee ku dhaco lugaha.

 Wax badan ka ogaaw caabuqa ugu badan ee ku dhaco lugaha.

Caaabuqa ku dhaco maqaara lugaha ee loo yaqaan ( cellulits) waa caabuq caan ah waana mid halis ah kana dhasho caabuq sidaha loo yaqaaan bacteria-yada qeebta maqaarka ee cudurkaan ku dhaco waxaa lagu arkaa dhamaan calaamada caabuqa sida in maqaarka bararo midabkana noqdo mid gaduud ah sidoo kale waxaa la dareema xanuun aad u daran iyo  heerkulka maqaarka cudurka saameyay sare u kaco. 

Caabuqaan kaliya ma ahan mid saameeyo lugaha lakiin  waxa oo ku dhici karaaa wajiga gacmaha iyo qeebaha kale ee jirka sidoo kale waxaa oo ka dhici karaa meelkasto dilaacsan oo jirka ka mid ah.

Calaamada lagu arko qeebta maqaarka ee cudurkan ku dhaco waxaa ka mid ah.

1-meesha caabuqa ku dhacay oo gaduud noqoto.

2- barar.

3- damqasho marka la riixo.

4- xanuun.

5- bacool ama in mesha biyo galo.

 

Waxaa wanaagsan in aad dhaqtar aado hadii aad aragto nabro ka so baxo lugaha kuwaas oo la socdo qandho.

Maxaa sababo caabuqaan.

Caabuqaan waxa ugu badan ee sababo waa caabuq sida loo yaqaan bacteria-yada gaar ahaan noocyada loo yaqaan #steptococcus iyo #staphylococcus kuwaas oo jirka ka galo meela dilaacsan ee dhawacyada gaaren.

Dadka qatarta ugu jiro in cudurkaan ku dhaco waxaa ka mid ah.

1- dadka qabo dhaawacyada maqaarka.

2-dadka difaaca jirkoda hooseeyo.

3- dadka qabo caabuqyada kale ee maqaarka.

4- dadka qabo luga bararka waqtiyo dheer.

5- dadka caabuqaan hore ugu dhacay.

6-dadka cayilka xad dhaafka ah qabo.

Dhibaatada ka dhalan karto hadii aan caabuqaan la daawayn waxaa ka mid ah waxa oo dhaawici karaa qeebaha gudaha ee jirka sida xididada dhiiga iyo kuwa ka shaqeeyo difaaca jirka.

Sidee looga hortagaa caabuqa.

1-waxaa wanaagsan in aad dhaawacyda ku meerto biyo iyo saabuun maalinkasto si bacteriyada aan jirka u galin.

2-hadii aad cayil xad dhaaf ah qabto yaree miisanka jirka ado samenayo jimicsi.

3- dabool dhaawacyada jirka.

Wax badan ka ogaw xanuunka aan caadiga ahayn oo ay dareemaan dumarka xilliga caadada.

 Wax badan ka ogaw xanuunka aan caadiga ahayn oo ay dareemaan dumarka xilliga caadada.

Xanuunka aan caadiga ahayn xilliga caadada 

xanuunka xilliga caadada yimaado waa xanuun aad u daran waxaana laga dareema qeebaha hoose ee calooaha waxaana la dareema waqtiyada caadada iyo waqtiyada ka horeeyo xanuunka xilliga caadada waxaa oo noqon karaa mid aad u daran waxa oona hor istaagi karaa shaqo maalmeedka dumarka xaaladaha inta badan sababo xanuunka waa cudurada kala ah 'endometrosis iyo burooyin kale oo kasoo baxo minka inta badan hadii la daweeyo waxa xanuunka sababay xanuunka waa yaraadaa waxyaabaha kale èe la socdo xanuunkaas waxaa ka mid ah madax xanuun labo labo wareer iyo saxaro jilicsan 

 

hadii aad isku aragto xanuun hor istaago shaqo maalmeedka bilkastana aad dareento xanuun xilliga caadada waxaa wanaagsan in aad dhaqtar aado 

 

inta caadada socoto minka waxa oo sameeyaa isku soo aruurid si dhiiga iskaga saaro 

waxaa jiro waxyaabo sida hormonka u shaqeeyo loona yaqaan 'prostgladins,kaas oo shaqo ku leh in oo kiciyo xanunka iyo caabuqa marka murqaha minka isku soo aruuro heerka 'prostglandin ,waa siyaadaa xanuunkana sidaas ku siyaaadaa 

waxayabaha sababo xanuunka xilliga caadada waxaa ka mid ah 

1-endometrosis:waxaaa dhacdo in unugyo minka gudahiisa ku yaalay lagu arko meel aan minka ahayn sida ugxaan sidayaasha iyo tubooyinka ugxaanta qaado 

2-uterine fibroids: waa nooc ka mid ah burooyinka aan faafin taas oo ka soo baxdo minka dhaxdiisa sababtana xanuunka xilliga caadada 

3-adenomyosis:waxaa dhacdo nudayaal ku yaalo minka dhaxdiisa koriin sameeyan waxayn koriin ku sameeyaan murqaha minka taas sababto xanuunka xilliga caadada 

4-caabuqa ku dhaco xubnaha taranka dumarka caabuqaas waxaa inta badan sababo cudurada ku faafo galmada waxayna sababaan xanuunka xilliga caadada 

dumarka qatarta ku jiro in oo ku dhaco xanuunka waxaa ka mid ah 

1-dumarka dadooda ka yar tahay 30 sano 

2-dumarka ku qaangaaray dada 11 jir ama ka yar 

3- dumarka dhiig baxa saa idka ah sameeyo xilliga caadada 

4-dumarka caadada ka qaldan tahay 

5-farac ama dhaxal ahaan 

6-dumarka sigaarka cabo

waxyaabaha guriga aad ku sameesan karto si aad u yareeso xanuunka waxa ka.mid ah 

1-hurdo waqti fiican leh qaado 

2-badi nasiinada 

3-waxad qaadataa cunooyinka vitimin E laga helo

4-iska yareeey walwalka iyo walaaca

5-isticmaal waxyaabo diiran waxadna saartaa qeebta hoose caloosha

sidee looga hortagaaa xanuunka xilliga caadada 

1-qaaado cunooyin isku dheeli tiran vitiminka u badan yahay gaar ahaan vitimin E 

2-sameey jimicsi nooca dabaasha 

3-iska yareey sigaarka iyo waxyaabaha la mid ka ah

daawaynta xanuunka xilliga caadada 

1-qaado daawoyinka xanuunka baabi iya sida 'eburofen, 

2-inta badan waxaa la saxaa waxa sababay xanuunka hadii ay buro tahay waa lagu sameeya qaliin

W/Q talooyin caafimaad 

Abdikadir M. Abdullahi. 

Xanuunka / Infekshanka ku dhaca kaadi haysta iyo tubooyinka Kaadidda qaada (CYSTITIS).

 Xanuunka / Infekshanka ku dhaca kaadi haysta iyo tubooyinka  Kaadidda qaada (CYSTITIS)

 

________________________________________________

Hadii farintaan kuso gaartey waxaan kaa codsan lahaa dadka kale inaad gaarsiiso .

Cudurkaani waa nooc kamid ah infekshanadda waxa uu ku dhacaa kaadi haysta iyo tuubooyinka qaada kaadidda ( Bladder & Urethra) , dumarka ayaa ugu badan ,

Maxaa Sababi kara?

- Nadaafad xumo = inta badan marka suuliga isticmaaleyna waxaan dhaqitaanka ku bilowna qeybta hoose (Futada) halka marka mesha dhaqno aan u gudubno qeybta kore ee saxaaxyada hadaba hadi aad ahayd qof sidaas u meeyrta xiliga suuliga ku jira ogow wasaqdii aad kaso qaadey qeybta hoose ( futada) oo ad ku dul dhaqtey qeybta kore ay sababi karto in bakteeriyada badato meshana ku korto 

si aad u ilaaliso nafadada ka bilow qeynta kore ee Saxaaxyada ( Xubinta taranka) wasaqda aad ka dhacqo hoos ayey usi baxeysa marka kore dhameyso biyaha hore usi raaci qeybta hoose siina dhaq dib gacantada kor haugu so celinin.

-Galmada badan 

-Da'da marka kugu saaido

-Kateetarka kaadida so saara ( Urinary cathetar)

-Cayilka.

-Hore inu u qabey infekshanka ku dhaca kaadi mareenka (UTI)

-Cudurka sokorta

-Xaalado caafimaad la xirira

Calaamadaha lagu garto Cudurkaan.

-Xanun la dareemo marka kaadineysid.

-dhowr mar oo ad kaadi uso kacdo 

-Simanka oo ku xanuuna.

-Kaadida oo urto 

-Kaadidda oo  dhiig so raaca ( Haematuria)

-Xanunka laga daremo caloosha qeybta hoose iyo dhabarka

Qatarta ka dhalan karta hadii aan la daaweynin.

- in kelyaha dhagxan yeshaan

-Shaqada kelyaha oo istaagta.

-Dhegxaan ku sameysma tuboyinka kaadida qaada ama buro ku sameysanta kaadi haysta ( Bladder Tumor and urinary stones).

- Caabuq ku dhaca tubooyinka kaadida qaada ( Urethritis inflamtion).

Sidee loo daaweya?

Haddi aad isku aragtey caalamada kore fadlan si dhaqsi ah ula tasho dhaqtar .

- Biyo Badan cab maalinta 

-Qaado Daawoyinka Antibiotic balse waa inuu dhaqtar kuso qoraa si cabirkaaga u qaadatid 

Mahadsanidin rabi ha caafiyo inta xanunsan Alle-na ha sharfo inta faaifisa 

W/Q Cholera

Fadlan Dhowr Xuquqda Qormada.

Abdikadir M. Abdullahi 

HALISTA MARAQ DIGAAGA

waxaan ka hadlayaa maanta mawduuc muhiim u ah qoys walba oo soomaaliyeed inay wax ka ogaadaan, wuxuu ku saabsan yahay caafimaadkaaga iyo midka qoyskaaga, dhibaatadaas oo ay dhici karto inay jikada kuu taallo, waa "maraq digaaga" lagu daro suugada cunnada lagu cuno.

Maraq digaagu aad ayay soomaalida u isticmaashaa waxayna ku darsadaan suugada si loogu carfiyo, dhanaane loogu yeelo, shirkadaha sameeyo maraq digaaga ay badanaa soomaalidu isticmaasho waa: "Maggi", "Oxo" "Jumbo", "Knorr" iyo "CalNort".

Talow ma isweydiisay, Muxuu maraq digaaga ka samaysan yahay? Muxuuse dhibaato leeyahay?

Xaqiiqada ugu horeyso waxay tahay in aan maraq digaaga laga samaynin "Maraq Digaag", taasi waxaa sii dheer in laga sameeyay waxyaabo caafmaadka u daran oo halis ku galin karo waxaana ka mid ah:

Cusbo: Waxa ugu badan ee maraq digaaga uu ka samaysan yahay waa cusbo weliba xad dhaaf ah.

Dufan: Waxaa ku xiga waa dufan loo yaqaano "trans fat" oo la ogyahay halista ay wadnaha u leedahay maadaama xididada yaryar ee wadnaha xirto.

 

"MSG": Maadadaan waa waxa ugu qatarsan ee ku jiro maraq digaaga, maraykanku waxay u yaqaanaa "slow killing poison" oo macnaheedu yahay "suntii sida aayarka ah wax u dilaysay", cilmibaarisyo kala duwan oo lagu sameeyay maadadaan "MSG" oo maraq digaaga ka buuxdo waxaa la ogaaday inay keento cudurka Goon-jabka, Dhiigkarka, Boogaha gaaska "Ulcer", Beer xanuunka, Hilmaanka / Foojignaan la'aanta iyo xanuun loo yaqaano "Fibromyalgia" oo soomalida ku soo badanayo sanadahaan dambe, 

MSG waxaa laga soo gaabiyay "monosodium glutamate"

Lafo digaag: Markii shirkada "Maggi" ay bilaabaysay samaynta maraq digaaga, waxay ku dari jireen lafo digaag oo la shiiday ama hilib la shiiday, waxaana la dhihi jiray wuxuu galayaa badalka digaaga ma hilibka aad suugada ku darsatid, laakiin waayahaan dambe laguma daro oo waxaa intaa dheer toon, filfil iyo wayxaabo kale oo carfis ah oo shirkaduhu ku kala duwanaan karaan.

Waxay cilmibaarayaashu ku taliyaan in badalka maraq digaagaan suuqyada ganacsiga loo keenay in aad si dabiici ah ku carafsan kartid suugadaada sidii awalba ay soomaalida taqaanay, kabsarcaleenta, toonta, filfisha, xawaajiga iyo wixii la mid ah.

Haddii kale inta aad digaag karsato, maraqa ka miiro oo carfiso, kadibne qaboojiyaha gasho oo maalintii aad wax dallacanayso xoogaa yar ku darso suugada.

Ogow waxaa jiro shirkado aanan ka fakaraynin caafimaadkaaga oo jeebkaaga ku tiirsan, wixii cusub oo aadan aqoon u lahayn baaris ku samee inta aadan isticmaalin.

Somalidoc

DIGNIIN: Kaniiniga Viagra.

Dad badan ayaa isticmaala kiniino ay ku xoojinayaan raganimadooda sida Viagra oo suuq xoogan ku leh dunida marka laga hadlaayo dadka la tacaalaaya cilada hami yaridda, balse keena dhibaatooyin caafimaad oo qofka ku keeni kara dhimasho canuunada uu keeno kiniinkani ayaa ah wadna xanuun, madax xanuun daran iyo dawakhaad aakhirkana hadii la joogteeyo wuxuu keena hami yari.

Halkan waxaan idiin kusoo gudbinayaa cunooyinka ay tahay inaad badsato kuwaasoo xoojiya awooda raganimadda.

Ukumaha /Qaraha

Cilmi baaris  badan ayaa daahfuray in uu xabxabku ama

Qarahu yahay cuntadda u dhigmi karta kiniinka Viagra, Xabxabku wuxuu qani ku ayah citrulline maadadan oo jidhka ka caawisay inuu soo daayo xadi badan oo arginine iyo nitric acid.

Nitric acid waxaa la xaqiijiyey inay qayb ka qaadato inay kisico dareenka ninka xoojisana qulqulka dhiiga ee aada xubinta taranka ee ninka.

 

Lawska

Lawsku wuxuu ku caan yahay inuu xoojiyo dareenka rabitaan ee ninka, wuxuu qani ku yahay dufanka omega-3 fatty acids iyo vitamin B3 kuwaasoo qayb ka qaada inay sameeyaan shahwad tayo leh waxayna sidoo kale kordhiyaan qulqulka dhiiga ee aada xubinta taranka ee raga isla markaana ka dhiga mid aan la loodin Karin.

Beedka/Ukunta

Beedka/ukuntu waxay ka mid tahay cunooyinka kaalmaha hore ka ga jira door ka ciyaarista xoojinta hamiga ninka kana dhiga ninka mid ku gacan sareeya kulamada xasaasiga ah , waxaanu qani ku yahay Vitamins D, B5 iyo B6 oo door wayn ka qaata xoojinta hamiga ina rag.

Koostadda

Koostadda waa cunooyinka uugu caafimaadka badan dunida,Koostadu waa cagaar la karsado oo cunno ahaan loo cuno, waxaa afka english-ka lagu yidhaa “Spinach”, waxaa la rumeysan yahay in asalkeedu ay ka soo jeedo dalka Iran.

Laakin meelo badan ayay dunida gaartay oo hada laga isticmaalaa.

Koostadu waxaa aad uga buuxa maadooyinka Niacin, Zinc, Protein, Vitamin A, C, E, K, Thiamin, vitamin B6, Calcium, Birta (iron), Magnesium, POtassium, Copper.

Waxaa ku yar dufanka iyo kolestaroolka, waa qudaar kulansatay nafaqo kala duwan oo jirka qeybihiisa kala duwan wax u tarto.

Joogtaynta koostadu waxay qayb wayn ka qaadataa in hamadaadu saa’id noqoto maadaamo koostadu qani ku tahay nafaqo dhamaystiran waxaana lagu tilmaama inay udhiganto kiniinka Viagraha oo kale.

Muuska

Muusku waxaa ku jirta dheecaan la yidhaahdo bromelain kaasoo la rumaysan yahay inuu siiyo ninka awood kacsi kuna hogaamiyo rabitaan galmo, sidoo kale muusku wuxuu qani ku yahay potassium iyo magnesium kuwaasoo faa’iidooyin badan jidhkeena u leh.

 

Haylka

Hayl Caduhu waa kan uugu sareeye liiska cuntooyinka u dhigma kiniiniga viagraha, waxaa uu qani ku yahay maado looyaqaano cineole, maadadani waxay xoojiyaan qulqulka dhiiga ee aada xubinta taranka ninka taasoo kadhiga mid adag.

Rumaanka

Rumaanku waxaa lagu tiriyaa inuu yahay mid u dhigma badalka kiniinka viagraha, rumaanku sida cunooyinka Kaleen soo sheegnay wuxuu qayb ka qaataa xoojinta qul qulka dhiiga ee aada xubinta taranka xiliga ninku lamaanihiisa wakhtiga la qaadanaayo, waana cunto faa’iidooyin badan leh oo dhinacyo badan loo isitcmaalo

Sinjibiisha

Sinjibiishu waa geed Alle ku manaystay faa’iidyooyin caafimaad balse aynaan ka warhaynin, sinjibiisha waxay qayb wayn ka qaadataa soosaarista shahwad badan oo tayoleh waxayna qofka ka caawisaa in habdhiskiisa dareenwadku si fiican iskula shaqeeyo, sinjibiisha oo inta lagu daro inyar oo malaba la cabo lana joogteeyo waxay ninka ka dhigtaa mid ooridiisu mahadiso.

  

      YICIBTA.

miraha yicibtu waxaa laga helaa faa'iidooyin caafimaad oo aad muhiim u ah, yicibta waxyaabaha ku jira waxaa kamida proteino heer sare ah, sida vitamin E magnesium fiber oo caafimaad badan jirka siinaya isla markaasna wax tar fiican u leh raganimada, waa hadii aad joogtayso oo ugu yaraan maalintii aad laba xabbo ka cunto.

Talo Guud:

Qof walba waa inuu ku dadaalo waxyaabahaan soo socda si uu u helo caafimaad jinsi ah:

Ku dadaal in aad cunto cunno caafimaad leh oo aan la soo warshadayn

Jooji isticmaalka sigaarka, jaadka iyo khamriga

Sameey jimicsi joogto ah

Welwelka iyo diiqada iska yareey

Ku dadaal in aad hesho hurdo  kugu filan

intaasba waa inta ugu muhiimsan oo qof waliba uu samayn karo si uu uga fogaado dhibkaan.

Waxaan ku soo gabagabaynayaa in haddii la helo lamaane is jecel oo is fahansan oo wixii cillad jirta la wada wadaago oon waxba kala qarsan in ay tahay aasaaska guusha sariirta, sababta aan sidan u leeyahay waxay tahay, dhibka ugu badan ee qoysaska soomaaliyeed aysan ogeyn ayaa ah in arintan ay u baahan tahay is xog waraysi oo xalka uusan ahayn kaliya in hal qof xal keeni karo, haddii labada dhinacba xal loo helin, waxba hagaagi maayaan.

7 Sababood Oo Ay Tahay Inaad Uga Fogaato Sonkorta Iyo Waxa Ugu Fiican Ee Aad Ku Badalan Karto:

7 Sababood Oo Ay Tahay Inaad Uga Fogaato Sonkorta Iyo Waxa Ugu Fiican Ee Aad Ku Badalan Karto:

----------------------------------------------------------------------

Nafaqo ma’aha

Waa kalooris maran, oo waxtarkeeda cunto iyo nafaqadeedu aad u yar yihiin. Waxaa intaas u dheer in jidhku si uu u burburiyo una dhammaystiro geeddiga dheefshiid ee sonkorta uu u baahdo in uu dib xubnaha jidhka uga soo qaato faytamiinno muhiim ah.

Arrintani waxa ay sababtaa in nafaqada jirku hoos u dhacdo.

Dufanka ayaa ay jirka ku qabataa

Kalooriska sonkorta ku jiraa marka ay jidhka ku bataan waxa ay sababaan in ay ku kaydsamaan nudaha dufaneed ee jidhka, taas oo sababta in miisaanku uu kordho.

Caro badan iyo qulub

Cilmibaarisyo la sameeyey ayaa daahfuray in uu xiriir caadi ah ka dhexeeyo cunista sonkorta badan iyo in qofka ay ku dhacaan xanuunnada nafsiga ah ee ay ka mid yihiin sakatiga, warwarka, qulubka, iyo xitaa in qofku uu bulshada ka faquuqmo. Sababtuna waa sonkorta oo sababaysa in Insulin ta iyo Adrenaline ta jidhka uu heerkoodu kor u kaco.

Sonkortu waxa ay sababtaa cudurro khatar ah

Sonkorta oo jirka ku badata waxa ay sababtaa xanuunno khatar ah oo ay ka mid yihiin, macaanka, kelyo xanuunka iyo xanuunnada wadnaha ku dhaca. Waxa kale oo suurtagal ah in ay burburiso awoodda uu ganacu u leeyahay in uu si habsami ah shaqadiisa u qabsado.

Sonkortu waxa ay sababtaa suus

Sonkortu waxa ay kordhisaa bakteeriyada afka ku dhaqan, sidaa awgeed waxa ay dishaa dheeha ilkaha.

Waxa ay daciifisaa habdhiska difaaca ee dabiiciga ah

Sonkortu waxa ay hoos u dhigtaa firfircoonida dabiiciga ah ee shaqada habdhiska difaaca. Cilmibaaris ay samaysay jaamacadda Loma Linda ee gobalka California, dalka Maraykanka ayaa iyaduna muujisay in cunista badan ee sonkortu uu raad caafimaad darro ah ku yeesho shaqada unugyada dhiigga cad.

Coor-coorka

Sonkorta cad / aan dabiiciga ahayn oo jirka ku badataa waxa ay burburisaa barootiinka ‘Collagen’ taas oo sababta in coodh-coodh da’diisa ka soo horreeyaa uu jirka ku bato.

Talooyin kaa caawinaya in aad sonkorta joojiso

Habka ugu fiicani waa in aad si tallaabo tallaabo ah u dhinto cuntooyinka sonkorta lagu daro, adiga oo taas beddelkeedana cunaya:

– Khudradda darayga ah iyo ta qallalan. In kasta oo ay sonkorta dabiiciga ahi ku badan tahay khudradad, haddana waa ay ka caafimaad badan tahay sonkorta samayska ah, waxa aanay hodan ku tahay faytamiinno iyo macdanno kala duwan. Waxa la ogaaday in khudraddu ay jidhka illowsiiso baahida iyo doonista uu u qabo sonkorta. Sonkortan dabiiciga ahi malaha kalooris, waxa aanay nafaqaysaa ganaca.

Cilmibaarisyo la sameeyey ayaa daahfuray in sonkorta dabiiciga ahi ay nidaamiso heerka sonkorta dhiigga, isla markaana ay caawiso dejinta dhiigkarka.

– Si tallaabo tallaabo ah u yaree isticmaalka macmacaannada kala duwan.

– Ku dadaal in aad cuntadaada ku soo koobto xilliyada cunto ee waaweyn, iyo in aad waqti go’an cunto, si aad jidhka ugu ilaaliso sonkorta oo hoos u dhacaysa haddii waqtigii jidhku cuntada u baahnaa uu dhaafo.

– Ku dadaal in aad cabto cabbitaannada dabiiciga ah, sida liinta noocyadeeda.

– Gurigaaga, xafiiskaaga, gaarigaaga ama meel kale oo kuu muuqata ha dhigin sonkor ama shay sonkor leh sida shaglaydhka sonkorta leh, si aanay naftu doonistiisa u xasuusan.

– Ku dadaal jimicsiga, gaar ahaan socodka. Xeeldheereyaashu waxa ay ku talinayaan in mar kasta oo aad dareento in aad sonkor ama macmacaan u baahantahay in aad bilowdo socod.