Sunday, June 21, 2020

ANSHAXA CAAFIMAADKA(MEDICAL EYHICS



Qofkasta oo ah doctor ama xirfadle caafimaad waxaa laga rabaa inuu ilaaliyo xeerarka uu leeyahay caafimaadku, Si looga fogaado in la dhibaateeyo bukaanka ama dhibaato ay idin dhex marto xirfadle caafimaad iyo bukaanka.

Hadaba waxa jira 4 xeer oo muhiim ay tahey inuu ilaaliyo xirfadlaha caafimaad.

1_#Autonomy:-bukaanka(pateint) ama qofka la socda (informed consent) oo wakiilka ah waxa uu xaq u leeyahay inuu wax ka ogaado go'aanada caafimaadkiisa ku saabsan, fikir ama talo, waana inuu og yahay faa'idada iyo khatarta ka iman karta dawada uu qaadanayo ama qaliinka lagu samaynaayo, dhakhtarka ama xirfadlaha caafimaad ayaa laga rabaa inuu fahansiiyo.

2_#Justice:-adeega caafimaad ee la siinayo bukaanada waa inuu ahaada mid cadaalad ku salaysan, si siman waa iney bukaanada adeega caafimaad uhelaan, ayadoon loo eegayn midab,jinsi,qaraabo,lacag........IWM

3_#Beneficence:-markasta ku dedaal inaad usameyso bukaanka wax u wanaagsan caafimaadkiisa, Si taas loo helo Doctor-ka ama xirfadlaha caafimaad waxaa laga rabaa inuu ahaado mid update ah, lana socda waxa kasta oo is bedelaaya ee caafimaadka ku saabsan, wax badan waa inuu akhriyaa, si uu uhurumariyo aqooontiisa, tababar badan waa inuu qaata.

4_#Non_maleficence:-Hadii aadan bukaanka wax fiican u sameyn karin waqtiga haka ridin ee iska gudbi ama la tasho qof kaaga aqoon badan.

ugu danbeyntii Doctor-ka ama xirfadlaha caafimaad waa inuu markasta ku dedaala qancinta bukaanka xanuunsan, ee usoo raadsadey adeeg caafimaad, masuulyad adagna waa inaad iska saarta si uu dareemo, madaama aad hadii uu hal naf badbaadiyo ay la mid tahay isagoo umad dhan badbaadiyay
ومن أحياها فكأنما أحيا الناس جميعا

Fadlan la wadaag asxaabtaada fariintan.

Mahadsanid🥰

Saturday, June 20, 2020

●CUDURKA LAGA QAADI KARO GORGORADA

●CUDURKA LAGA QAADI KARO #GORGORADA

Infakshanka lagu magacaabo #Candidiasis waa infakshan aad dumarka ugu dhaco waxana sababi kara waxyaalo kala duwan waxaana aad ugu nugul cudurkaan dadka difaacooda hooseya amaba qabo HIV,Sokorta,dadka aadka u isticmalo daawooyinka qalajiyasha ah #IWM
●Sababta u gaarka ah dumarka Soomaalida maxay noqon kartaa?
Caabuqa cabeebka keeno ee farjiga galo waa cudur fangas ah wuxuuna ku dhashaa meelaha diirran oo qoyaanka leh sida farjiga, afka, cagaha khaastan faraha dhexdooda IWM, waxaane uu ka dhashaa nadaafad darrada iyo hawo yarida, calaamadaha u gaarka ah ee lagu garto waxaa ka mid ah in haweenta ay dareento qoyaan ama dheecaan xagga hoose ka yimaado oo cad sida labeenta caanaha oo kale, waana dheecaan ur leh oo farjiga agagaarkiisa illaa bowdyahada dhinacyadooda laga dareemi karo ama ku dhagdhagi karo, wuxuu wattaa cuncun iyo dhabar xanuun, murqo xanuun lugaha ah iyo caajis kalagoysyada lugaha khaas ahaan jilbaha.
Waa xanuun si aayar ah u tarmo oo qofka inuu ka sheegto waxay ku qaadataa dhowr billood sidaa awgeed haweenka badanaa waxay badanaa dhakhtarka u iyimaadaan iyagoo Mudo bilooyin ah kacabanaayo cudurkaan
Caabuqa cabeebka wuu soo noqnoqon karaa haddii aan la daawaynin.
●Haddii aan u gudbo sababta u gaarka ah haweenka soomaalida sida ay dhakhaatiir badanne ay sheegaan waxay tahay in haweenkeenna badankood ay si joogto ah u xirtaan #gorgoradaha, waxay marada gorgoroda ka samaysan tahay maadada #Nylone-ka taasoo soo jiiddo kuleelka iyo huurka, waxayna abuurtaa dhidid badan, hawadane kama gudubto waa sadaxda shey oo u baahan yahay jeermiska fangaska caabuqaan keeno oo loo yaqaanno "Candida" inuu tarmo.
Haweenka aanan xiran gorgoradaha way ku yartahay xanuunka caabuqa ee fangaska keeno.
●SIDEE LOO DAWEEYA CUDURKAAN?
Inaan qaadato daawooyinka kuhaboon ee lagu daweeyo cudurkaan ey kamid yahiin
-#Clotrimazole
-#Nystatin
-#Flucanozole

 #NB Intadan isticmalin kala tasho dhatarkaga.
●SIDEE LOOGU HORTAGI KARAA
-Ha joogteynin xirashada Gorgorada!!
Inkastoo aanan garanaynin umado kale oo ku labisto gorgoradaha laakiin caafimaad darradeedane waa mid muuqato laguna cadeeyay dhowr cilmibaaris iyadoo lagu fiiriyay xiriirka ka dhaxeen karo xirashada dharka Nylon-ka ka samaysan iyo caabuqa cabeebka "Nylon Underwear & Yeast Infection
-joogtey nadaafada farjiga
-Joogtey badalka xafaayada xiliga caadada
-Cidna hala share gareynin dharkaaga qaasatan kuwa hoos gashiga ah sida sarwaalka
-Marwalba huurka ka ilaali farjiga. 

                Abdikadir M. Abdullahi 

Friday, June 19, 2020

Dexamethasone iyo cudurka Corona: Maxay tahay dawadan, sideyse ula dagaalantaa cudurka corona?


Lahaanshaha sawirkawadan lagu dabiibo caabuqayada ee lagu magacaabo dexamethasone waxaa lagu tilmaamay inay horseedi karto daweynta bukaannada la xanuunsanaya ee sida weyn uu u hayo cudurkan Covid-19.

Tijaabo lagu sameeyay UK ayaa muujinaysa in dawadan ay nolosha dadka badbaadin karto, islamarkiina lagu isticmaali karo isbitaallada dalkaasi ee NHS.

Dawadan maxay tahay?

Dexamethasone waa dawo raqiis ah oo la isku duro ama kaniini la liqo - oo dajisa caabuqyada ka dhasha hurmuunaat-ka ama difaaca jirka.

Sidey dawadan u shaqeysaa?

Dawadu waxa ay hoos u dhigtaa hannaanka difaaca jirka.

Fayraska korona ayaa waxa uu kiciyaa caabuq xilli jirku uu iskudayayo inuu iska difaaco.

Hasayeeshee mararka qaar hannaanka difaaca ee jirka ayaa aad u falceliya, falcelintaas ayeyna dhibaato ka dhalan kartaa oo unugyadii loogu talagalay inay jirka caabuqa ka difaacaan ayaa marka dambe waxa ay dib u soo weerraraan isla unugyadii jirka.

Dexamethasone waxa ay dajisaa saameyntaas.

Dawadan waxaa la siin karaa oo kaliya dadka isbitaallada ku jira ee ay ku xiran yihiin qalabka iyo mishiinnada lagu neefsado, dadkaasna waa dadka liita.

Dawadan laguma dabiibi karo dadka aanay xaaladooda cuslayn, in xilligan awood badan la saaro hannaankooda difaacana ma caawin doonto bukaannadaas.

doctor with a drugLahaanshaha sawirkaGETTY IMAGES

Waa sidee waxtarkeeda?

Saynisyahannada tijaabinayay dawadan ayaa sheegaya in ay wax weyn ka tareyso yareynta bukaannada la ildaran xanuunka oo saddexdii qof ee qalabka neefsiga u baahan ay suurtagal tahay in midkood uu ka badbaado haddii la siiyo dawadan.

Halka bukaannada ogsijiinka lagu xiray mid ka mid ah shantiiba ay badbaadin karto.

Tijaabada la sameeyay ayaa lagu ogaaday in wax weyn aysan u tarayn dadka caadiga u neefsanaya.

Tijaabadu maxay ahayd?

Tijaabadani oo ay sameysay Jaamacadda Oxford ayaa lagu eegayay in dawooyinka xanuunnada kale loo isticmaalo lagu tijaabiyo cudurkan Covid-19.

Qiyaastii 2,100 qof oo ah bukaanno la xanuunsan cudurkan ayaa maalintiiba la siinayay 6mg oo ah dawadan dexamethasone muddo toban maalmood ah.

Bukaannadaasi ayaa la eegayay soo kabashadooda marka loo eego 4,300 oo bukaanno kale ah oo aan dawadaasi la siin.

Saynisyahannadu waxay rajeynayaan in mustaqbalka dawadan dexamethasone ay qayb ka noqon karto dawooyinka lagula tacaalo cudurkan.

Haatan waxay khubaradu ku talinayaan in lagu daweeyo bukaannada qaangaarka ah ee la xanuunsan cudurkan balse laga ilaaliyo dumarka uurka leh iyo kuwa naas nuujinaya dhallaanka.

Dawadan ma tahay mid meel walba laga heli karo?

Dawada dexamethasone waa dawo qiimo jaban oo markii horeba dunida laga isticmaalayay, helideedana ay sahlan tahay.

Dowladda ayaa waxaa ay sheegtay in keyd fiican oo daawadaas uu haatan yaal, laguna daweyn karo dad gaaraya laba boqol oo kun oo qof, kaddib markii lagu guuleystay tijaabadii lagu sameeyay.

Dalka Ingiriiska, waxaa bukaankii ba uu uu ku iibsna karaan lacag dhan lix gini, daweynteedana ay qaadan karto muddo toban cisha ah.

Daawadan ayaa markii ugu horreysay la sameeyay sanadkii 1957, waxaana dalka Britain laga isticmaalay sanadkii 1960.

Shirkado badan oo dunida ayaa sameeya, waana taas sababa looga helo meela badan oo dunida ah.

Tallaabadan waxay u wanaagsan tahay dalalka soo koraya ee adduunka, waxaana soo dhaweeyay Hay'adda Caafimaadka Adduunka ee WHO.

Wakaaladda caafimaadka iyo daryeelka bulshada ayaa sheegtay in dawadaas lagu daray liiska dawooyinka aanan laga dhofin karin Ingiriiska.

Dexamethasone tabletsLahaanshaha sawirkaJUSTIN TALLIS/AFP

Maxay yihiin xaaladaha kale ee dawadan loo isticmaalo?

Dawadu waxa ay kaa caawin kartaa daweynta cudurro kala duwan ee la xiriira caabuqa ama bararka jirka, ama xaaladaha habka difaaca jirku uu u bato - tusaale ahaan, neef aad u daran oo sababi karta caabuq ku yimaada marinnada hawada iyo sambabbada, xasaasiyad daran ama kalagoysyada oo barara.

Maxay yihiin waxyeellada kale ee ay dawadan leedahay?

Dawadan dexamethasone caadiyan waxyaabaha ay sababi karto waxaa ka mid ah walaac, hurdada oo qofka ku adkaata, culayska oo qofka ku kordha iyo waxyaabo kale.

Waxyeelooyinka dhifta ah waxaa ka mid ah xanuunnada indha, aragga oo xumaada iyo dhiigfuran.

Si kastaba ha noqotee, bukaannada coronavirus waxay u baahan yihiin oo keliya qiyaas yar oo xadidi karto waxyeelooyinka ay leedahay.

Sarkaalka ugu sareeya caafimaadka England wuxuu yiri "ma jiraan waxyeelloyin xad-dhaaf ah oo loo aqoonsaday isticmaalka qiyaas ka mida dexamethasone oo bukaanka ay gaadhsiin karto".


Tuesday, June 16, 2020

5 easy steps to become a better medical student.

I recently had quite a long conversation with a college senior that was just accepted into medical school for this coming fall.

As a rising second year medical student myself, I would like to think that I have navigated the waters of academia and figured out both efficient paths to success and avoidance of roadblocks and setbacks. However, I was quite overwhelmed with the number of questions and concerns that this particular student had. 


After answering all of his questions, I realized that many soon-to-be first years may not have the advantage of mentors or advisers. Lacking guidance, students are willing or forced to charge forward and hope for the best. These are the same students that suffer the inevitable fatigue and burnout. But I believe that there is a smart and efficient way to approach medical school. That is not to say there are any shortcuts or cheats. Rather, I wanted to share with you my advice on 5 easy steps to being a better medical student from day 1.

1. Be willing to be selfish. You must be willing to prioritize personal time and to continue to do the unique things that make you who you are. And trust me, the time can be found in any rigorous program. Doctors aren’t robots, and you should never plan to train like one. Medical school must be a time for you to continue to develop your hobbies and your personality. These are the individual characteristics that will make your patients love you one day. More importantly, these are the activities that will keep you both sane and free from stress.

2. Get 8 hours of sleep. No debating this one. First the benefits – you will study better, be healthier, and feel happier. There are enough distractions and obstacles built into the medical education that you should not be adding to the list. Sleeping in class, rereading text, and mental sluggishness are not paths to engaging the curriculum. Turn off the light, set your alarm, and keep track of your sleeping schedule. After all – you are training to be a doctor who will one day advise patients on healthy practices. Limit the sacrifices you make in your own health along the way. Healthy eating and regular exercise follow, as well.


3. Subscribe to just one health policy daily email or news blog. Medicine, particularly in the modern world, has much importance beyond the realm of clinical information. As a doctor, you will one day be called to be a leader, and your understanding of health policy and health systems will drive your success. You do not have to understand every sentence, or even read every word. But be open to absorbing what you can so you will be better aware of health care on-goings. The future of medicine is in dynamic health delivery systems. While you’re cramming over the Krebs cycle, take a five minute break to review the latest info on real-world medicine issues. ACOs are being built and discussed right now – embrace that change and learn as the systems are being designed.  Read during rounds when your attending is off ranting about something esoteric and his back is turned. Read it while your on the bus or in the bathroom. Again, time can be found if you look for it.

4. Study smart. There is a difference between studying for a test and studying to be a doctor. While these two goals sometimes coincide, they are often very different in nature. I find that, for some reason, medical students have difficulty wrapping there minds around this concept. Here is what I mean – medical students often look to prepare for exams as if they need to know everything about a given subject. Buying multiple textbooks and review guides is more than common. Gaining this knowledge is the right thing to do, and will make them a better doctor in the long run. But it may distract you from your goal of doing your best on given test – and worse, it may lead to burnout. If an exam has questions that are drawn from lecture, then information outside of lecture is irrelevant for the scope of that test. You need to make a personal decision as to how much supplemental information you need to be successful. I’m not telling you to take any shortcuts in learning medicine, I am telling you to be prepared for what matters. You have at least 7 years to go through medical school and residency, and then a lifetime to practice. You cannot possibly learn everything in a day, month, or year. Don’t sweat the details during your first year, anymore than is already forced on you.

5. Smile. As easy as this simple act sounds, this may be the most difficult of my suggestions. But stick with me! I am a firm believer in the power of positivity and confidence. You will get through medical school. That is not in question. But you have a choice as to HOW you get through medical school – to complain, suffer, and grieve through the process … or to enjoy the ride. I believe that smiling, appreciating the best that you have, and keeping a positive attitude effects you in two ways. In the first, you will have the advantage of internal confidence and lower stress. From a medical standpoint, you will be less rattled on test day and benefit from decreased cortisol – both can go a long way! The second effect of positivity is the external impact you will have on those around you. How do you think nurses respond to medical students that complain or look upset during morning rounds. I know that a genuine smile and greeting has led to nurses and residents that have been willing to go the extra mile to offer me support. How do you think an attending or residency coordinator will respond to the stolid student, versus the upbeat one? The truth is that letting in negativity and suffering through complaint are a means of externally expressing defeat. You do not want to be that kind of medical student. Smile, you are living your dream!


I genuinely want all of you to do well, and to be great and successful doctors. After reading many other medical school advice posts on more tangible or “hard” skills, I wanted to offer a different perspective. As always, you have to do what works best for you, and everyone will find success with different methods. But I do hope that some of my advice gives you a different perspective on how to achieve that success.


Abdikadir M. Abdullahi. 

Monday, June 15, 2020

Dhabar xanuun cid kasta waa ka sheekataaa ee ma isku aragtay dhabar xanuun ?



Araxadda ayaan ka kici wayey si wanaagsan uma foorarsan karo,waxaan ka dareemaa xanuun aad u daran waa Astaamaha lagu garto dhabar xanuunka.

Dhabarka waa meesha ugu muhiimsan jidhka marka loo fiirsho socodka,jiifka iyo marka wax culus la qaadayo inta badan waxaa la isticmalaa murqaha dhabarka.

Haddii uu jirado dhabarka,waxaa  luma socodka iyo dhaqdhaaqa jidhka sababtoo ah jidhka waxaa isku haya  murqaha dhabarka iyo lafta dheeer ee ku tararsan dhabarka, waana xubin aad muhiim u ah jidhka.

Maxaa keena dhabar xanuunka ?

Waa su,aal muhiim ah in la is weydiiyo waxa keena dhabar xanuunka lakiinse dadka dhabarka laga hayo sadax ayey isku qaldaan lafta oo dhawac  soo gaara iyo murqaha dhabarka oo is gala waxaana saddaxeya neerfaha oo jug soo gaarta

Waxyaabaha keeni kara 

✓Jug soo gaarta dhabarka,jugta waa wax dhib badan waxaa laga yabaa mudo dheer kaddib in uu soo kacdo jugta  ,jugta waxay noqon kartaa kufitaan aad kuftay ama wax kaga dhacay sida ul,shil gaari iyo wixii la mid ah, 

✓Wax culus oo la qaado,caaddiyan qofka hadii uu wax culus qaado waxaa dhawac  soo gaari kara murqaha iyo seedaha dhabarka ee isku haya.

✓Xanuunka arthritis iyo osteoarthritis oo ah xanuuno  ku dhaca lafaha iyo iskoosyada waxay kalifi karaan dhabar xanuun in mudo ku haya haddii aan la daweyn.

✓Dhabarka waxaa ka baxa neerfayaal badan oo kala aada jidhka haddii uu bukoodo mid ka mid ah wuxuu siidayaa xanuun laga daremi kara  dhabarka qeybta danbe ilaa lugta

✓Herniated disk waa xanuun lagu arko dadka qaba dhabar xanuunka 

✓Dhalmadda badan  waxay horseedi kartaa dhabar xanuun raaga oo soo noqnoqda 

Talo guud 

Haddii uu xanuunka aheen lafta dheer ee dhabarka waxaa muhiim ah in aad sameysid jimcsi joogta ah ,sidoo kale waxaa muhiim ah in aad raadsatid physiotherapist oo si fiican u kala yaqaan murqaha dhabarka.

Qabkee iska daweyn kartaa adiga oo Gurigaada jooga

Marka aad dareenitid xanuun daran waxaad isticmaali kartaa xanuun baabiye sida Paracetamol, ibuprofen, DICLOFENIC iyo creamada la mariyo dhabarka sida Vicks  

Sidoo kale waxaad isticmaaali kartaa biyaha Kulul ee boorsada  lagu shubo adigoo ku haynaya dhabarka..

Markastana ku xirnoow dhakhtarka kugu dhawo...



Abdikadir M. Abdullahi 

Wednesday, June 10, 2020

Waa maxay Giardiasis

Bismilahi raxmaani raxiim. 

Waa maxay Giardiasis
?

Giardiasis waa noc ka mid ah bukashada caloosha (Gastroenteritis) waxaa keena bahal yar oo ku dhexnool mindhicirka loona yaqaano Gardia Lamblia. Giardiasis qof walba waa ku dhici karaa, wuxuuse u badan yahay carruurta, iyo dadka waawayn oo da’doodu u dhexayso 20 ilaa 40 sanadood.

Waa Maxay Astaamaha Giardiasis?
Astaamaha ugu badan ee Giardiasis waa shuban, yaqyaqsi / lalabo, calool majiir, waxaa astaamahaas la socon karo qandho, madax xanuun, caajis iyo daal aadan isku aqoon, mararka qaarkoodna qofka astaamo maba yeesho.
Ifakshanka markuu kugu dhaco, 7 ilaa 10 berri ayuu qofka ku jiradaa. Si loo raadraaco jirada waa muhiim in la ogaado halkaad joogtey iyo waxaad cuntay 2dii asbuuc ee la soo dhaafay intaan jiradu ku qaban.

 Xanuunku wuxuu ku dhamaan karaa maalmo yar ilaa asbuucyo hadduu difaaca jirkaaga uu fiican yahay.

Xagee Giardia laga hellaa?

Gardia Lamblia waxaa laga qaadi karaa bini’aadamka ama xoolaha.

Sidee ayey Giardiasis ku Fidaa?
Sida qaalibka ah Giardia waxay timaada marka cunno ama biyo wasakhaysan laga qaato afka, kadibne waxay u gudubtaa qof ilaa qof.
Dadka ay Giardia lamblia ay ku dul nooshahay waxaa laga hellaa saxaradooda. Haddii dadkaasi si fiican aanay u dhiqin gacmahooda, markay musqusha ka soo baxaan, gacmahii wasakhaysnaa ayaa u gudbin kara alaabta dushooda halkaas oo ay taaban karaan dadka kale. gacmaha wasakhaysani waxay iyaguna u gudbin karaan cunadii taas oo qof kale cuni karo. Gacantu waxay kaloo wasakhda qaadi kartaa marka qofku bedelayo naabi ilmo qaba xanuunkaan....

Xigasho somalidocs.



Fadlan share garee..

Wacyigelin ku saabsan Isnidhaamis (Scabies):

  Wacyigelin ku saabsan Isnidhaamis (Scabies): Isnidhaamisku (Scabies) waa mid kamid ah cudurrada faafa ee ku dhaca maqaarka kaas oo ay sa...